Nghỉ học giữa chừng đi học lại thế nào?

Hỏi:

Tôi học gần hết học kỳ I lớp 12 thì nghỉ học. Vậy, nếu tôi muốn đi học lại thì có được không, nếu được thì phải học lại từ lớp 10 hay lớp 12?  Phạm Ngọ Nam - Tỉnh Nghệ An

Nghỉ học giữa chừng đi học lại thế nào?

Bộ Giáo dục và Đào tạo trả lời vấn đề này như sau:

Tại Mục a Khoản 2 Điều 15 của Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quy định:

"Học sinh thuộc một trong các trường hợp dưới đây thì không được lên lớp:

a) Nghỉ quá 45 buổi trong một năm học (nghỉ có phép hoặc không phép, nghỉ liên tục hoặc nghỉ nhiều lần cộng lại)"

Như vậy, trường hợp của ông Phạm Ngọ Nam sẽ phải học lưu ban lớp 12.

Khoản 3 Điều 37 Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, học sinh không được lưu ban quá 2 lần trong một cấp học.

Căn cứ vào các quy định trên, ông Nam cần cân nhắc và lựa chọn để có thể tiếp tục học tại trường trung học phổ thông.

Quản lý khách sạn

Được xem là "ngành công nghiệp không khói" giàu tiềm năng trong xu hướng toàn cầu hóa. Quản lý khách sạn là ngành nghề đòi hỏi sự năng động tối đa, bao gồm quá trình quản lý và điều hành liên quan đến du lịch;Quản lý và tổ chức các hoạt động của khách sạn một cách hiệu quả và hợp lý: lên kế hoạch làm việc cụ thể, khoa học cho từng bộ phận và phân công, đôn đốc nhân viên thực hiện đúng kế hoạch; lập các báo cáo kết quả  cùng quy tắc trong công việc quản lý ...góp phần hiệu quả cho việc quảng bá hình ảnh đất nước.

Người quản lý khách sạn là người lập kế hoạch kinh doanh, giám sát và điều hành việc hoạt động của khách sạn.

Công việc chính của người quản lý khách sạn

- Lập kế hoạch, chỉ đạo và điều phối các bộ phận nhân sự như lễ tân, phục vụ, nhà bếp, kế toán v.v...

- Phân công công việc, nhiệm vụ, phối hợp các nguồn lực, khởi xướng các kế hoạch kinh doanh và chiến lược phát triển thị trường.

- Thực hiện các chương trình phát triển nhân sự.

- Kiểm soát ngân sách và các chi phát hoạt động khác.

- Đảm bảo việc thực hiện và tuân thủ các quy định về khách sạn do Nhà nước đặt ra.

- Chỉ đạo việc quảng bá hình ảnh của khách sạn thông qua các hoạt động quảng cáo, PR...

* Trong những khách sạn lớn, người quản lý khách sạn có thể chuyên sâu vào từng mảng công việc cụ thể trong khách sạn.

Quản lý khách sạn

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Người quản lý khách sạn làm việc không theo thời gian hành chính với áp lực công việc cao. Họ luôn tiếp xúc với nhiều người, giải quyết các vấn đề với khách hàng khó tính và sẵn sàng bị gọi nếu có việc gì quan trọng xảy ra.

Với sự phát triển của loại hình khách sạn, khu nghỉ dưỡng, resort v.v... tại Việt Nam, đây là nghề có tiềm năng phát triển lớn.

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

- Kỹ năng tổ chức công việc và đàm phán tốt.

- Kỹ năng thuyết trình, giải thích vấn đề thấu đáo, rành mạch

- Có tính cách hướng ngoại

- Khả năng giao tiếp tốt

- Chịu được sức ép của công việc

Một số địa chỉ đào tạo

Bạn có thể học nghề này tại các trường có ngành đào tạo về quản trị kinh doanh, du lịch và khách sạn như: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Thương mại, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh v.v…

Ngành Lịch sử

Những sự kiện, hoạt động của con người đã diễn ra đã lâu trong quá khứ được gọi là Lịch sử. Nhà sử học nghiên cứu và phân tích những sự kiện đã xảy ra để từ đó rút ra kết luận cho từng thời kỳ hay cả quá trình lịch sử. Họ tiến hành nghiên cứu lịch sử quốc gia, khu vực hay lịch sử thế giới, nghiên cứu từng giai đoạn hay cả quá trình phát triển lịch sử, cũng có khi đi sâu vào từng sự kiện, từng con người cụ thể.

Công việc chính của nhà sử học

- Xem xét, đánh giá và làm sáng tỏ những sự kiện lịch sử đã xảy ra trong quá khứ bằng cách khai thác thông tin qua các nguồn sử liệu như di tích lịch sử, hiện vật trong bảo tàng, thư tịch cổ, các sáng tác dân gian (truyền thuyết, ca dao, hò, vè), phong tục tập quán, hồi ký, nhật ký, thư từ, báo chí, các cuộc phỏng vấn, các công trình nghiên cứu của các nhà sử học khác.

- Tìm và đọc các nguồn sử liệu để lấy thông tin, sau đó sắp xếp lại và kiểm tra tính chính xác của thông tin, từ đó đưa ra các kết luận.

- Giới thiệu kết quả nghiên cứu qua các tạp chí chuyên ngành, các công trình nghiên cứu, các bài giảng.

- Nghiên cứu tại các viện, trung tâm nghiên cứu, cố vấn cho các kế hoạch, chương trình có liên quan đến lịch sử, giảng dạy lịch sử tại các trường học.

- Mỗi nhà sử học thường nghiên cứu sâu về một lĩnh vực, hay một giai đoạn lịch sử nhất định như lịch sử văn hóa, lịch sử Nhà nước pháp luật, lịch sử Việt Nam cổ trung đại, lịch sử Việt Nam cận đại v.v...

Ngành Lịch sử

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Nhà sử học có thể là nhà nghiên cứu lịch sử tại các viện nghiên cứu, giảng viên tại các trường đại học, cao đẳng hoặc giáo viên tại các trường phổ thông. Họ cũng có thể làm việc trong các bảo tàng, các nhà xuất bản, các toà soạn báo, các cơ quan hành chính Trung ương và địa phương. Họ làm cố vấn cho việc hoạch định các chính sách phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội v.v... Các chương trình truyền hình, các tour du lịch... cũng thường sử dụng các nhà sử học với vai trò cố vấn.

Công việc của nhà sử học diễn ra ở rất nhiều nơi:

- Trong phòng nghiên cứu để phân tích, tổng hợp và đối chiếu, so sánh các nguồn sử liệu với nhau, nhằm tìm ra câu trả lời chính xác cho các sự kiện.

- Tham gia các cuộc khai quật khảo cổ học, tìm kiếm các hiện vật khảo cổ để phân tích, làm sáng tỏ những sự kiện, nhân vật lịch sử có liên quan

- Tham gia các cuộc điền dã dân tộc học để tìm hiểu phong tục tập quán, đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa của một tộc người.

- Tham gia các hội thảo, các chương trình hợp tác nghiên cứu trong và ngoài nước. Cũng có khi họ tham gia thực hiện các chương trình phát thanh, truyền hình để làm sáng tỏ một vấn đề lịch sử đang được quan tâm.

- Luôn luôn trau dồi kiến thức trên mọi lĩnh vực, tìm tòi các nguồn tư liệu mới trong các thư viện, các trung tâm lưu trữ, trung tâm nghiên cứu cũng như trong các cuộc khảo sát thực tế bổ sung cho công trình nghiên cứu của mình.

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

- Ưa tìm tòi, khám phá, tư duy phân tích và tổng hợp

- Có niềm đam mê với việc tìm hiểu sự phát triển trong đời sống nhân loại.

- Có kiến thức sâu rộng về nhiều mặt, nhất là lịch sử.

- Ham học hỏi.

- Có trí nhớ tốt, sức khoẻ tốt.

Một số địa chỉ đào tạo

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội và . Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh), Đại học Huế, Trường Đại học Quy Nhơn, Trường Đại học Sư phạm I Hà Nội v.v…

Ngành lọc hóa dầu

Dầu mới được khai thác chưa qua chế biến được gọi là dầu thô, trải qua quá trình biến đổi dầu gồm lọc dầu và hóa dầu thì dầu mỏ mới thực sự trở thành "vàng đen" quý giá. Và ngành lọc hóa dầu tập trung vào việc biến dầu mỏ thành những sản phẩm quý giá đem lại lợi ích cho con người

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Cũng như nhiều ngành khoa học ứng dụng khác, ngành lọc hóa dầu mở ra cho bạn nhiều cơ hội lựa chọn phong phú từ nghiên cứu tới hoạt động thực tiễn tại các quy trình sản xuất.

Trong ngành này, bạn sẽ làm việc trong môi trường tự động hóa hoàn toàn với những máy móc, thiết bị điện tử cực kỳ thông minh. Một thách thức mà bạn phải đối mặt là cuộc sống xa gia đình vì các nhà máy lọc hóa dầu thường nằm xa các khu dân cư đông đúc.

Việt Nam hiện đứng thứ ba trong khu vực Đông Á về xuất khẩu dầu. Hiện nay nước ta có ba dự án về nhà máy lọc hóa dầu, dự định tiến hành xây dựng ở ba miền Bắc, Trung, Nam là các nhà máy: Dung Quất, Nghi Sơn (Thanh Hóa), Phú Yên.

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

- Năng khiếu, sự say mê với các môn khoa học tự nhiên, đặc biệt là hóa học

- Thông minh, có trí nhớ tốt

- Kiên nhẫn, bền bỉ

- Cẩn thận, tỉ mỉ, chính xác

Một số địa chỉ đào tạo

Một số địa chỉ đào tạo uy tín: Khoa Hóa hoặc Khoa Dầu khí ở các trường Đại học như Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội hoặc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh), Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh, Cơ sở của trường Đại học Bách khoa tại Đà Nẵng, Trường Đại học Quy Nhơn, Trường Đại học Mỏ - Địa chất.

Ngành lọc hóa dầu

MỘT SỐ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGÀNH LỌC HÓA DẦU

NHÀ KHOA HỌC VỀ LỌC HOÁ DẦU

Nhà khoa học làm việc trong các viện nghiên cứu như Viện Hóa học công nghiệp (thuộc Bộ Công nghiệp), Viện Công nghệ hóa học (thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) hoặc trong các phòng thí nghiệm, nghiên cứu của các trường Đại học, các công ty dầu khí.

Dầu mỏ là hỗn hợp của những hợp chất hiđrocacbon phức tạp. Nhà khoa học nghiên cứu những hợp chất này cùng với cách thức chưng cất, tổng hợp, chế biến chúng dưới những điều kiện cụ thể, xúc tác ra sao để tạo thành những sản phẩm phong phú, có ích cho cuộc sống con người.

KỸ SƯ LỌC HOÁ DẦU

Kỹ sư lọc hóa dầu làm việc trong các nhà máy lọc hóa dầu, các công ty dầu khí như Tổng công ty Dầu khí Petro Việt Nam, Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam Petrolimex, Công ty phụ gia dầu mỏ (APP)...

Công việc của kỹ sư lọc hoá dầu là thiết kế và vận hành các quy trình ứng dụng, các thiết bị, máy móc trong nhà máy lọc hóa dầu. Họ điều khiển các dây chuyền chưng cất, đảm bảo hoạt động đồng bộ, nhịp nhàng của toàn bộ hệ thống máy móc dưới các điều kiện cụ thể, xử lí những biến cố kỹ thuật bất ngờ v.v...

NGOÀI RA, TRONG LĨNH VỰC LỌC HOÁ DẦU CÒN CÓ:

Nhà quản lý, làm việc với tư cách là chuyên viên về lĩnh vực này trong các cơ quan thuộc các Bộ của Nhà nước như Bộ Khoa học & Công nghệ, Bộ Công nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Nhà tư vấn, chuyển giao công nghệ trong các hãng sản xuất, các công ty tư vấn và chuyển giao công nghệ. Họ chính là cầu nối giữa các phát minh mới, công nghệ mới, hệ thống máy móc mới với các kỹ sư, công nhân kỹ thuật làm việc trong nhà máy. Muốn vậy, bạn phải có rất nhiều kinh nghiệm về nghiên cứu và thực tiễn trước đó.

Muốn làm việc trong ngành hóa dầu, bạn hoàn toàn vẫn có thể tốt nghiệp các ngành khác như tự động hóa, cơ khí, điện, môi trường v.v…

Người chiến sỹ công an nhân dân Việt Nam

Với dáng vẻ trông thật oai nghiêm và luôn được mọi người quý mế, rất nhiều bạn thừ khi còn nhỏ đã mơ ước được trở thành chiến sỹ công an bắt tội phạm..

Xuất hiện trên mọi nẻo đường Tổ quốc với màu áo xanh của đồng ruộng, núi rừng, màu vàng của bông lúa chín, những chiến sĩ công an mưu trí và dũng cảm luôn để lại những ấn tượng tốt đẹp và thân thương trong lòng nhân dân. Đó là những người công an của dân, do dân và vì dân.

Người chiến sỹ công an nhân dân Việt Nam

Công an nhân dân Việt Nam là một lực lượng vũ trang trọng yếu của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có vai trò làm nòng cốt, xung kích trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

Để đảm bảo an ninh, sự bình yên về mọi mặt cho Tổ quốc, ngành công an được chia thành hai lực lượng chính với sự phân công công việc rất rõ ràng:

Cảnh sát:

Lực lượng được Nhà nước giao nhiệm vụ bảo vệ và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

An ninh:

Lực lượng có nhiệm vụ bảo vệ an ninh Quốc gia, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Đảng, chính quyền, các lực lượng vũ trang và nhân dân.

Không ít bạn nghĩ rằng công an và bộ đội chỉ khác nhau ở “màu áo”. Thực tế, bộ đội là những người chịu trách nhiệm về toàn vẹn lãnh thổ. Còn nhiệm vụ của công an là đảm bảo an ninh trong nước.

Văn hóa Việt trong suy nghĩ khách "ngoại"

Văn hóa đi bộ, tiếng Việt, sự thân thiện và áo dài

Ông Ando Toshiki, Giám đốc Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam chia sẻ:

“Với ai cũng vậy, trước khi đến một nơi nào đó, việc tìm hiểu văn hóa nơi mình sẽ đến luôn hữu ích khi mình tiếp cận cuộc sống. Đặc biệt, trong trường hợp sẽ phải sống một khoảng thời gian dài tại một đất nước (vì công việc), nếu như không nắm bắt được các thông tin như xã hội, quy tắc - tập quán cơ bản trong đời sống của đất nước sở tại thì cuộc sống riêng cũng như công việc sẽ không diễn tiến suôn sẻ được. Vì có thể sẽ làm phiền hoặc làm cho người dân bản xứ thấy khó chịu.

Ông Ando Toshiki, Giám đốc Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam

Trước khi đến Việt Nam, tôi cũng biết rằng, phương tiện giao thông chủ yếu của người dân là xe máy. Tuy nhiên, khi sống tại Hà Nội, tôi mới thấy rằng lượng xe máy lưu thông ở đây nhiều hơn hẳn trong suy nghĩ của mình. Ngoài ra, tôi không thể nghĩ rằng, tại sao có nhiều xe máy như vậy mà nhiều người tham gia giao thông lại thường xuyên không dừng xe trước đèn đỏ hay xe máy vẫn được dựng đầy trên vỉa hè dành cho người đi bộ?!

Hiện nay tôi thường đi bộ đến cơ quan mất 20 phút. Đối với người Nhật thì đi bộ khoảng 20 phút rất tốt cho sức khỏe. Nhưng duy trì thói quen này tại Hà Nội làm tôi nhận ra rằng: khi mình vừa phải qua đường, vừa tránh xe máy, hoặc thỉnh thoảng đang từ vỉa hè phải đi xuống lòng đường cũng vì để tránh xe máy dựng trên đó thì khá là nguy hiểm và cũng chẳng giúp gì cho sức khỏe mấy. Tuy nhiên bây giờ tôi đã quen với việc đó rồi. Có khi đối với người Việt Nam, việc tôi đi bộ 20 phút để đi làm còn là một việc làm kỳ lạ?

Tất nhiên, mỗi nơi có một văn hóa sống khác nhau nhưng đều là nước châu Á nên hai nước vẫn có những điểm chung. Ví dụ như sự kính trọng đối với người lớn tuổi, người Nhật và người Việt Nam đều sử dụng nhiều dạng thực phẩm từ thịt, cá, rau… trong món ăn và có đặc trưng là nhiều món ăn đều phát huy tiềm năng dinh dưỡng của các nguyên liệu trong đó.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày nay, tôi nhận thấy không có xã hội nào có thể duy trì văn hóa cố hữu nguyên vẹn như xưa được nữa. Tuy nhiên, áo dài Việt Nam vẫn được sử dụng làm đồng phục cho học sinh, sinh viên hay một số nơi ở công sở. Đó là một vẻ đẹp mang đậm tính truyền thống mà các bạn vẫn đang phát huy. So với Nhật Bản thì hầu như chúng tôi không có dịp nào để mặc kimono nhiều như vậy.

Ở Nhật Bản, gần đây, nhiều người phải chịu áp lực trong cuộc sống, họ thường có xu hướng quay sang tấn công những người khác do sự bất mãn ngày một tăng lên. Trong khi đó, tôi cảm nhận rằng nhiều người Việt Nam dù có gặp khó khăn ít nhiều trong công việc nhưng vẫn tươi vui lạc quan. Nhìn những người trong quán cà phê nói chuyện hàng giờ với bạn bè cũng làm cho tôi thấy tươi tỉnh hơn.

Nhiếp ảnh gia Sébastien Laval tại Việt Nam

Kể cả tại những nơi không có liên quan tới công việc như các quán ăn vỉa hè, quán cơm… đi nữa, tôi thấy mọi người cũng không lạnh nhạt với nhau. Ví dụ, khi tôi đến ăn quán vào giờ đông khách, họ cũng vẫn bày thêm bàn ghế cho tôi hay khi tôi đang ngập ngừng không biết gọi món gì họ cũng không cáu gắt.

Có khi ở Nhật những trường hợp như vậy lại bị làm ngơ hay tỏ thái độ. Tất nhiên, tôi cũng nghĩ không phải 100% người Việt Nam đều không thân thiện, nhưng chỉ là một phần như vậy thì ngay cả ở Nhật cũng có.

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất của tôi là tiếng Việt quá khó. Phát âm tiếng Việt rất khó, chỉ cần sai một từ đơn giản là mọi người đã không hiểu mình nói gì rồi. Nhất là người Hà Nội có vẻ không thông cảm cho tiếng Việt của người nước ngoài, chỉ cần không hiểu tôi nói gì một chút là ngay lập tức họ nói “Gì đấy? Hả?”. Những lúc như vậy tôi chỉ muốn mọi người cố gắng lắng nghe tôi hơn nữa thôi.

Những món ăn “kinh dị”, “văn hóa hàng xóm” và nạn cờ bạc

Đó là nhận xét của nhiếp ảnh gia Sebastien Laval (Pháp). Ông nói:

“Cách đây 20 năm, lần đầu tiên đến Việt Nam tôi đã ấn tượng vì sự đa dạng về văn hóa với 54 dân tộc. Khi đó, tôi đã tự nói với bản thân mình rằng đó là sự giàu có của đất nước các bạn, về văn hóa và về con người.

Tôi đã có nhiều trải nghiệm về văn hóa Việt Nam khi đặt chân đến nhiều vùng đất của Việt Nam, từ thành thị đến nông thôn, miền núi. Và ít nhiều những nét văn hóa tôi yêu mến ở đất nước này đã đi vào cuộc sống của gia đình tôi như một sự “Việt Nam hóa”.

Nhiếp ảnh gia Sebastien Laval (Pháp)

Văn hóa Việt Nam “thấm” vào cuộc sống hàng ngày của gia đình tôi nhiều nhất chính là ẩm thực. Tôi nấu rất nhiều món ăn Việt và thường xuyên ăn các món ăn Việt như phở, nộm đu đủ… tại nhà.

Với cả những món ăn được “liệt” vào dạng “kinh dị” trên thế giới là trứng vịt lộn, tôi cũng đã được ăn ở nhiều nơi, kể cả ở các chợ nông thôn và miền núi Việt Nam. Thậm chí, tôi từng ăn trứng vịt lộn ngay tại Pháp. Và như nhiều món ăn khác, tôi cũng muốn mời bạn bè của mình thử món ăn này.

Ngoài ra, mỗi khi đặt chân đến một nơi tại Việt Nam, tôi lại có cơ hội được ăn nhiều món ăn dân tộc như thịt chó, thịt rắn. Tuy nhiên, với mắm tôm thì tôi thấy hơi khó ăn thật.

Sau nhiều năm, cho đến bây giờ, Việt Nam vẫn luôn gây ấn tượng với tôi ở mối quan hệ xã hội giữa con người với con người. Đó là ở Việt Nam, từ làng ra đến phố, những người hàng xóm cùng phố đều biết nhau. Người ta giúp nhau, nói với nhau, chia sẻ với nhau nhiều thứ trong sinh hoạt đời thường và điều đó quan trọng đối với cả xã hội.

Văn hóa thân mật hàng xóm láng giềng của Việt Nam và một phần vì khí hậu cho phép mọi người sống hướng ngoại nên người ta thường gặp gỡ ăn uống trong các quán nhỏ nhiều lần trong ngày... Tôi nghĩ rằng, mối quan hệ nhân văn này đã giúp tôi hiểu được sự thống nhất của dân tộc Việt Nam và cũng hiểu được tại sao Việt Nam lại là Việt Nam.

Trong khi ở Pháp, lối sống chủ nghĩa cá nhân khiến chúng tôi không làm được điều này. Lâu lâu, chúng tôi lâu lâu mới ăn tại nhà hàng một lần. Sự khép kín “nhà nào biết nhà đó” khiến chúng tôi không có “văn hóa hàng xóm”, không quen biết những người “sát vách” nhiều. Và tôi lấy làm tiếc vì điều này!

Trong mắt tôi, Việt Nam luôn giàu ưu điểm. Có thể vì tôi làm nghệ thuật nên tôi nhìn thấy nhiều vẻ đẹp của Việt Nam hơn những “tật xấu” chăng? Nhưng thực ra cũng có những lối sống ở đây khiến tôi ngạc nhiên. Ví dụ như sự đam mê cờ bạc. Có thể đây là một sở thích của nhiều người và nếu chơi ở một hình thức nào đó vẫn mang tính tích cực. Song, khi thấy người ta có thể “được ăn cả, ngã về không”, cay thua, đặt cược tất cả với trò đỏ đen này, tôi thấy vừa lạ lùng vừa đáng sợ.

thethaovanhoa

Ngành Mỹ thuật đa phương tiện

Mỹ thuật đa phương tiện là sự kết hợp giữa công nghệ thông tin và nghệ thuật vào việc sáng tạo, thiết kế những sản phẩm mang tính đa phương tiện và tương tác, ứng dụng trong các lĩnh vực truyền thông, quảng cáo, giáo dục và giải trí: việc thiết kế đồ họa, trò chơi điện tử, làm hoạt hình 3D, thiết kế web, làm phim...đều được thực hiện trên máy tính cho những người đam mê cả nghệ thuật và công nghệ.

Bạn xem một đoạn quảng cáo, đó không chỉ còn và một lời giới thiệu nữa mà đó là một tác phẩm sáng tạo. Ý tưởng quảng cáo của người nghệ sĩ được thể hiện trực tiếp trên máy tính. Những công việc như vẽ minh họa, hình ảnh sản phẩm, khối lượng chữ v.v... đều được sắp đặt và thực hiện bằng máy tính. Bạn xem một bộ phim, đó hiển nhiên là một tác phẩm nghệ thuật. Việc dựng phim, lồng tiếng và kỹ xảo hiện nay đều thực hiện bằng máy tính. Thậm chí có cả những diễn viên ảo được tạo ra bởi máy tính như nhân vật Gollum trong Chúa tể của những chiếc nhẫn (Lord of the Rings) hay đười ươi Kong trong King Kong. Nếu không có máy tính, công cụ sáng tạo của người nghệ sĩ sẽ rất bị hạn chế và cũng đồng nghĩa chúng ta sẽ không có những tác phẩm hiện đại. Bởi vậy, có người đã ví rằng Mỹ thuật đa phương tiện là tất cả những gì bạn có thể làm được mà trước đây bạn chỉ có thể tưởng tượng ra. Mỹ thuật đa phương tiện mở ra khả năng sáng tạo vô cùng lớn, phá vỡ những hạn chế của sức sáng tạo từ trước đến nay.

Nếu sách chỉ cho phép ta đọc, truyền hình chỉ cho phép ta nghe và xem thì Mỹ thuật đa phương tiện cho phép bạn cảm nhận bằng nhiều giác quan cùng một lúc: nghe, nhìn, đọc, cảm giác và quan trọng nhất là khả năng tương tác lên nó.

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Thuật ngữ Multimedia(Mỹ thuật đa phương tiện) mới xuất hiện từ cuối thế kỷ XX và mãi cho đến đầu thế kỷ XXI mới bắt đầu chính thức du nhập vào Việt Nam. Ngay cả trên thế giới cũng coi đây là lĩnh vực trẻ nhất. Trong lĩnh vực này bạn không chỉ tiếp cận với nhiều công nghệ mới, hiện đại được hoàn thiện từng ngày mà còn là nghệ sĩ sáng tạo, sống trong môi trường đầy ắp ý tưởng mới, độc đáo để cống hiến cho cuộc sống.


Với Mỹ thuật đa phương tiện bạn sẽ làm việc tại:

- Các công ty truyền thông quảng cáo: tham gia tổ chức các sự kiện, làm phi quảng cáo, thiết kế logo, thực hiện các bộ phim quảng cáo v.v...

- Các đài phát thanh, truyền hình: xử lý âm thanh, hình ảnh trước khi phát sóng, thiết kế truyền hình hay làm các kỹ xảo phía sau hậu trường.

- Các tòa báo, các nhà xuất bản

- Các công ty sản xuất phim, video: xử lý hình ảnh, âm thanh, kỹ xảo điện ảnh

- Các xưởng phim hoạt hình

- Các công ty sản xuất trò chơi: thiết kế trang phục, nhân vật cho game, xây dựng kịch bản, bối cảnh hoặc chỉ đạo nghệ thuật v.v...

- Các công ty sản xuất phần mềm, thiết kế website: thiết kế giao diện cho các phần mềm, cho website hay thiết kế các ấn phẩm cho chính công ty...

- Làm nghệ sĩ tự do

Tốc độ phát triển của lĩnh vực này rất lớn. Tại Việt Nam doanh thu quảng cáo tăng từ 300 tỷ đồng năm 1994 lên gần 7.000 tỷ đồng năm 2004 và dự kiến lên tới 24.000 tỷ đồng vào năm 2020. Tốc độ nhanh đồng nghĩa với việc nhu cầu về nhân lực cũng tăng nhanh.

Theo thống kê của báo Tuổi Trẻ, năm 2006, Việt Nam thiếu khoảng 17.000 chuyên gia Mỹ thuật đa phương tiện. Vì công việc trong ngành mang tính sáng tạo, hàm lượng chất xám cao nên thu nhập trung bình cũng thuộc mức cao.

Mỹ thuật đa phương tiện

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

- Năng khiếu nghệ thuật, đặc biệt là tư duy thẩm mỹ và tạo hình

- Khả năng sáng tạo cao cùng với kiến thức văn hoá rộng

- Khả năng thích ứng với sự biến đổi và sức ép của công việc

- Tính kiên trì và chuyên nghiệp trong công việc

- Sử dụng máy tính thành thạo, khả năng tiếp cận với các công nghệ mới, đặc biệt là những ứng dụng của công nghệ thông tin

- Khả năng ngoại ngữ tốt, đặc biệt là tiếng Anh

Một số thông tin về đào tạo

- Nếu bạn muốn làm nhà thiết kế đồ họa, bạn có thể theo học tại Khoa Đồ họa hay Mỹ thuật ứng dụng của các trường như Mỹ thuật công nghiệp hay Kiến trúc…

- Nếu bạn muốn chuyên sâu về lĩnh vực sản xuất hậu kỳ cho điện ảnh và làm phim hoạt hình bạn có thể theo học tại các khoa tương ứng của Trường Đại học Sân Khấu – Điện ảnh.

- Tại Việt Nam một số các lĩnh vực quan trọng của Mỹ thuật đa phương tiện như thiết kế Website, Đồ họa tương tác, thiết kế Game, Hoạt hình 3D hay Kỹ xảo Điện ảnh vẫn chưa có nơi đào tạo chính quy nào. Có một số trung tâm đào tạo phi chính quy như Trung tâm Đào tạo Mỹ thuật đa phương tiện FPT-Arena.

- Với xu hướng quốc tế hóa, bạn cũng có thể chọn một trường Đại học nước ngoài như: Đại học Southern Cross University ở Australia (đã có liên thông với FPT-Arena), trường Birmingham Institute of Art & Design tại Anh, trường UAT tại Mỹ v.v...


MỘT SỐ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGÀNH MỸ THUẬT ĐA PHƯƠNG TIỆN

GIÁM ĐỐC SÁNG TẠO

Là người tìm kiếm giám đốc nghệ thuật và các nghệ sĩ thiết kế cho từng dự ÁN. Những người này sẽ đưa ra các giải pháp sáng tạo cụ thể trong phạm vi dự án mà họ được giám đốc sáng tạo phân công. Tuy không tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất cụ thể, nhưng thông qua việc gặp gỡ các đội dự án định kỳ, giám đốc sáng tạo đảm bảo chất lượng cũng như tiến độ của công việc ở mọi giai đoạn. Nếu bạn có khả năng tổ chức, giao tiếp tốt, chịu khó tìm hiểu, nghiên cứu tài liệu thì đừng bỏ lỡ cơ hội thử sức với vai trò giám đốc sáng tạo.


GIÁM ĐỐC NGHỆ THUẬT

Là người trực tiếp tham dự vào mọi công đoạn sản xuất và chịu trách nhiệm về mọi sản phẩm mỹ thuật phục vụ dự án. Chịu sự quản lý trực tiếp của giám đốc sáng tạo, chức danh giám đốc nghệ thuật khá phổ biến trong các ngành giải trí, quảng cáo và thiết kế.

Để trở thành giám đốc nghệ thuật bạn cần hiểu biết sâu sắc về các vấn đề nghệ thuật, các yếu tố công nghệ, về quá trình sản xuất, các nguồn lực có thể huy động và các tiêu chí đánh giá chất lượng sản phẩm. Cộng thêm khả năng quản lý, giao tiếp tốt, bạn nên thử sức mình ở vị trí này.

THIẾT KẾ ĐỒ HOẠ

Chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số các nhà thiết kế tại Việt Nam hiện nay, chuyên viên thiết kế đồ họa là người lập kế hoạch, phân tích, và tìm kiếm các giải pháp thị giác nhằm giải quyết các vấn đề cụ thể của quá trình sản xuất. Hầu hết họ dùng phần mềm máy tính để ứng dụng công nghệ xử lý, biến thông tin dưới dạng bản in, điện tử, hay phim ảnh thành các thiết kế làm mê hoặc khách hàng.

Các nhà thiết kế đồ họa làm việc trong các nhà xuất bản, tòa soạn báo, công ty thiết kế, công ty quảng cáo v.v... Họ cũng thường làm việc tự do. Nếu bạn có kiến thức về đồ họa căn bản, có kỹ năng sử dụng các phần mềm đồ họa, có khả năng làm việc theo nhóm và cộng tác, tại sao không nghĩ tới vị trí này?

THIẾT KẾ TRÒ CHƠI

Các nhà thiết kế trò chơi (games) thiết kế các bối cảnh, mô hình, các tình huống, âm thanh, hình ảnh... cho trò chơi điện tử. Nắm được các đặc thù của thiết bị chơi (máy tính, playstation, mobile,...) cũng như hoàn cảnh sử dụng của chúng kết hợp với những hiểu biết công nghệ giúp ích rất nhiều cho họ.

Nếu bạn ham mê chơi game, có khả năng về thiết kế đồ họa, hiểu biết nhiều về lịch sử, thích đọc tiểu thuyết, và đặc biệt là hiểu rõ tâm lý người chơi, bạn có thể sẽ là một nhà thiết kế trò chơi đầy tiềm năng.

THIẾT KẾ TRUYỀN THÔNG TƯƠNG TÁC

Đây là một công việc khá mới mẻ, đòi hỏi nghệ sỹ thiết kế phải am hiểu về nhiều vấn đề khác nhau của MTĐPT. Nhiệm vụ chính là xây dựng kịch bản, lựa chọn âm thanh, hình ảnh, đồ họa, và tương tác để tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh (một đĩa CD giới thiệu về lịch sử Việt Nam chẳng hạn). Một sản phẩm truyền thông tương tác không chỉ cung cấp thông tin một chiều cho người sử dụng mà còn cho phép họ tham gia vào quá trình này một cách chủ động.

Bạn nên bắt đầu với việc học cách xây dựng kịch bản, xử lý âm thanh, biên tập hình ảnh, và một chút về lập trình tương tác.

THIẾT KẾ WEB

Nhiệm vụ chính của nghệ sĩ thiết kế website là xây dựng cấu trúc, định dạng các quy chuẩn về hình ảnh, chữ viết,... cho từng trang web và cho toàn bộ website.

Như vậy, để trở thành một nghệ sĩ thiết kế website, trước hết bạn cần phải là một nhà thiết kế đồ họa, sau đó bạn cần có các hiểu biết khá kỹ về các công nghệ liên quan đến web như HTML (ngôn ngữ siêu văn bản trên web), CSS (Cascading Style Sheets)... Nghệ sĩ thiết kế cần đưa ra thiết kế khả thi và thuận tiện cho việc lập trình. Một số đặc thù của web như vấn đề tốc độ truyền, màu sắc... cũng cần được nghệ sĩ thiết kế quan tâm.

LẬP TRÌNH ĐA PHƯƠNG TIỆN

Không quá chuyên sâu như các lập trình viên chuyên nghiệp ở các công ty tin học, các lập trình viên đa phương tiện chủ yếu làm việc với các ngôn ngữ lập trình script (đã được giản lược cho gần với ngôn ngữ tự nhiên). Ngoài kỹ năng lập trình, các hiểu biết về kịch bản, thiết kế đồ họa, xử lý âm thanh... cũng rất cần thiết.

LÀM PHIM HOẠT HÌNH 2D VÀ 3D

Các nghệ sĩ hoạt hình 2D và 3D là những người tạo ra các hình ảnh chuyển động bằng cách tạo ra các hình ảnh tĩnh nối nhau liên tục. Nghệ sĩ hoạt hình 2D không phải lo lắng đến vấn đề ánh sáng, phối cảnh nhiều như trong hoạt hình 3D. Dù là 2D hay 3D, một nghệ sĩ hoạt hình giỏi cần phải có khả năng vẽ phác thảo tốt. Họ có thể vẽ tay hoặc vẽ trên máy tính với sự trợ giúp của bảng và bút điện tử.

Để trở thành nghệ sĩ hoạt hình 3D, ngoài những tố chất đã nói ở trên, bạn cần phải sử dụng thành thạo các phần mềm 3D như 3DsMAX, Maya, Lightwave 3D,...

BIÊN TẬP ÂM THANH

Công việc của bạn là ghi âm, chỉnh sửa âm thanh, trộn âm... Với các phần mềm và thiết bị hiện đại, nghệ sĩ biên tập âm thanh có thể thực hiện được rất nhiều hiệu ứng hay kỹ xảo trên bản thu âm gốc, đặc biệt hiệu quả khì ứng dụng trong điện ảnh.

Trước hết bạn cần có khả năng cảm thụ âm nhạc tốt và được đào tạo nhạc lý. Tiếp đó, bạn cần thành thạo được một số phần mềm và thiết bị xử lý âm thanh...

BIÊN TẬP HÌNH ẢNH

Tương tự như biên tập âm thanh, công việc biên tập hình ảnh được tiến hành trên các file định dạng video. Sau khi quay nhiều cảnh riêng rẽ, các đoạn phim được chuyển vào máy tính theo một số định dạng nhất định để cắt xén, ghép với nhau, thay đổi tốc độ, đồng bộ với âm thanh... tạo thành bộ phim hoàn chỉnh. Phần việc này gọi là hậu kỳ và được các biên tập viên hình ảnh thực hiện.

Tố chất quan trọng của những người làm biên tập hình ảnh là thẩm mỹ thị giác tốt, và khả năng làm chủ ngôn ngữ hình ảnh. Nếu bạn đã có sẵn những phẩm chất ấy, cộng thêm việc sử dụng thành thạo các công cụ phần mềm chuyên dụng, bạn hoàn toàn có thể thành công với nghề này.

KỸ XẢO HÌNH ẢNH

Ngày nay, kỹ xảo hình ảnh xuất hiện trong hầu hết các phim ăn khách trên thị trường. Ngay cả các nhà làm phim nghiệp dư cũng có thể thực hiện được phim sử dụng nhiều kỹ xảo nhờ vào các hệ thống máy tính mạnh nhưng giá rẻ và các phần mềm ngày càng rẻ và mạnh hơn. Muốn làm nghề này, bạn cần có khả năng kỹ thuật là kết hợp với các kiến thức về biên tập hình ảnh, hoạt hình 3D v.v...

CHẾ BẢN ĐIỆN TỬ

Sự ra đời của các phần mềm chế bản điện tử thực sự là một cuộc cách mạng giải phóng con người khỏi những công việc nhàm chán như nhặt từng con chữ sắp vào bản in.

Với vai trò của một người làm chế bản, công việc hàng ngày của bạn sẽ là kết hợp chữ viết, hình ảnh thành một tài liệu sẵn sàng để in ấn. Công việc không khó nhưng đòi hỏi ở bạn sự kiên nhẫn, có các kiến thức tốt về sử dụng phông chữ, và phải có khả năng bố cục. Bên cạnh đó bạn cần thành thạo các phần mềm chế bản phổ biến hiện nay như Adobe InDesign hay QuarkXpress v.v...

Bạn đã biết cách điền vào chỗ trống của cuộc đời mình?

Đừng xem trọng bề ngoài vì nó có thể đánh lừa bạn. Đừng xem trọng sự giàu sang vì nó có thể mất dần. Hãy đến với người biết làm bạn cười, vì chỉ có nụ cười mới biến ngày buồn thành vui. Chúc bạn tìm được người như thế.

Có những lúc trong cuộc đời, bạn nhớ một người đến nỗi chỉ muốn kéo người ấy ra khỏi giấc mơ để ôm chặt lấy. Chúc bạn có được người ấy.

Hãy đến nơi bạn thích, hãy trở thành người mà bạn muốn. Bởi lẽ, bạn chỉ có một cuộc đời và một cơ hội để thực hiện tất cả những gì mong mỏi. Chúc bạn có lòng can đảm.

Chúc bạn có đủ hạnh phúc để được dịu dàng, đủ từng trải để được mạnh mẽ, đủ nỗi buồn để biết cảm thông, đủ hy vọng để biết hạnh phúc.

Bạn đã biết cách điền vào chỗ trống của cuộc đời mình?

Khi cánh cửa hạnh phúc đóng lại, một cánh cửa khác sẽ mở ra. Thường bạn sẽ ngắm mãi cánh cửa đóng lại để rồi không thấy cánh cửa đang mở ra. Chúc bạn nhận ra cánh cửa của mình.

Người bạn tốt nhất là người có thể im lặng cùng bạn khi ngồi ngoài hiên, để rồi khi quay đi, bạn cảm thấy như vừa được trò chuyện thật thích thú. Chúc bạn có nhiều bạn bè. 

Bạn sẽ chẳng biết mình đang hưởng gì nếu không mất nó. Bạn sẽ chẳng mong mỏi gì nếu không mất nó. Chúc bạn không biết để không chịu đau khổ như thế. 

Luôn đặt mình vào vị trí của người khác. Nếu trong vị trí đó, bạn thấy đau, có lẽ người kia cũng sẽ cảm thấy như vậy. 

Một lời bất cẩn có thể gây bất hòa. Một lời độc ác có thể làm hỏng cả cuộc đời. Một lời đúng lúc có thể làm giảm căng thẳng. Một lời yêu thương có thể đem lại hạnh phúc. Chúc bạn biết cách điền vào chỗ trống của cuộc đời.

Thời gian hưởng trợ cấp ưu đãi giáo dục với con của người có công

Hỏi:

Tôi xin hỏi, người có công với cách mạng và con của người có công với cách mạng được trợ cấp ưu đãi giáo dục bao nhiêu tháng trong 1 năm học? Ngọc Tú - Tỉnh Bắc Ninh

Thời gian hưởng trợ cấp ưu đãi giáo dục với con của người có công

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trả lời vấn đề này như sau:

Theo quy định tại Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 2/10/2015 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2015- 2016 đến năm học 2020 - 2021 và Thông tư số 36/2015/TT-BLĐTBXH ngày 28/9/2015 của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội hướng dẫn hồ sơ, trình tự thủ tục thực hiện chế độ ưu đãi trong giáo dục đào tạo đối với người có công với cách mạng và con của họ thì thời gian thực hiện chi trả chế độ ưu đãi trong giáo dục đào tạo đối với cơ sở giáo dục phổ thông là 9 tháng/năm và cơ sở giáo dục đại học, nghề nghiệp là 10 tháng/năm.

Công nghệ Nano là gì?

Một nanomét bé đến mức nào?

1 nanomét = 1 phần tỷ mét, viết tắt là nm. Để dễ tưởng tượng, ta lấy một sợi tóc chia ra làm 50.000 phần. Bề dày của mỗi phần sẽ khoảng 1 nanomét. 1 nanomét to hơn kích thước nguyên tử và tương đương kích thước phân tử.

Ngoài đơn vị nanomét, bạn cần biết thêm các đơn vị vi mô khác:

- Angstrom (1 nanomét = 10 angstrom)

- Micromét (1 micromét = 1000 nanomét).

Bé mới hay!

Công nghệ trong thế kỷ XXI đòi hỏi việc giảm kích thước tối đa của các máy móc, linh kiện và các phương tiện mà vẫn tăng cường được những tính năng hữu dụng của chúng. Càng nhỏ càng tiện ích.

Yêu cầu trên khiến chúng ta phải nghĩ đến những loại vật liệu mới, thay thế các vật liệu “to xác” trong quá khứ. Lời giải đáp chính là Công nghệ nano. Bạn có thể hiểu đơn giản:

Công nghệ Nano là gì?

Công nghệ nano là công nghệ chế tạo và điều khiển các tính chất của vật liệu nano.

Chữ “nano” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp, có lẽ là “chú lùn”, “còi cọc”, “bé xíu”. Trong cuộc sống chúng ta vẫn thường nhớ những gì to lớn, đồ sộ như ngọn núi cao nhất, đại dương rộng nhất, động vật lớn nhất v.v… Nhưng không phải bởi vì kích thước nanomét là “chú lùn” mà nó chẳng làm nên trò trống gì. Trái lại, nhờ có nó, chúng ta thực hiện được biết bao điều kỳ diệu.

Như vậy, đối tượng nghiên cứu chủ yếu của công nghệ này là vật liệu nano.

Vật liệu nano là những vật liệu có kích thước nanomét (trong khoảng từ vài đến 100 nm), có tiềm năng ứng dụng làm nguyên liệu ban đầu để đổi mới các ngành công nghiệp điện tử, quang học, hóa học xúc tác, công nghệ gốm, công nghệ ghi thông tin, và công nghệ y sinh học v.v...

Các bạn có để ý rằng một con bọ chét bé xíu có thể nhảy cao gấp nhiều lần độ cao của nó trong khi con voi to đùng lại hoàn toàn không thể nhảy được?

Tương tự như vậy, khi giảm kích thước của một vật liệu đến thang nano thì các đặc tính vật lý, hóa học của nó sẽ thay đổi hoàn toàn. Điều này gọi là hiệu ứng kích thước (side effect). Ngoài yếu tố kích thước, các tính chất độc đáo của vật liệu nano còn được quyết định bởi cấu tạo bề mặt và sự tác động tương hỗ qua lại giữa chúng.

Bạn đừng tưởng chỉ bây giờ mới xuất hiện vật liệu nano nhé! Vật liệu nano thực tế đã được hình thành cùng với sự hình thành của trái đất.

Nhưng chỉ cho đến cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, một số đặc tính ưu việt của vật liệu nano mới được các nhà khoa học trên thế giới để ý và nghiên cứu một cách có hệ thống. Ngành Công nghệ nano đã ra đời từ đó.

Tâm lý học

Là ngành khoa học mang tính học thuật và ứng dụng, với mục đích nghiên cứu nhằm hiểu rõ cá nhân và nhóm bằng cách thiết lập những nguyên tắc chung và quan sát những trường hợp cụ thể.

Làm thế nào để có thể nhận thức rõ mình? Làm thế nào để có thể chế ngự được những căng thẳng của cuộc sống, giải tỏa được những ẩn ức trong lòng? Làm thế nào để mình thành đạt trong công việc? Tâm lý học chính là ngành khoa học giúp mọi người từng bước khám phá và thực hiện điều đó.

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Làm việc trong ngành này đòi hỏi bạn phải tiếp xúc nhiều với mọi người, mọi đối tượng xã hội. Người làm nghề tâm lý phải có kiến thức vững vàng về tâm lý học, có kỹ năng trong nghiên cứu, vận dụng các kiến thức vào thực tế, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng lắng nghe, phản hồi, có thái độ thận trọng, tận tâm, công bằng trong công việc.

Những người được đào tạo cơ bản về tâm lý học có thể tham gia vào rất nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, xã hội: trong các cơ sở đào tạo (làm giáo viên giảng dạy tâm lý học tại các trường cao đẳng, đại học...); trong các cơ sở nghiên cứu (làm cán bộ nghiên cứu, cán bộ dự án phát triển cộng đồng tại các viện tâm lý học, các trung tâm nghiên cứu, ứng dụng tâm lý học, các tổ chức phi chính phủ trong và ngoài nước...); trong các công ty, trung tâm làm dịch vụ tư vấn tâm lý (làm tư vấn viên, cán bộ trị liệu...).

Ngoài ra, với bằng cử nhân tâm lý, bạn cũng có cơ hội việc làm trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh (nhân viên phòng Nhân sự; phòng Marketting; Thiết kế quảng cáo, Nghiên cứu thị trường...); trong các tổ chức đoàn thể (Đoàn Thanh niên, UBND phường, xã...); trong các cơ quan Nhà nước, Chính phủ, bộ ngành (Bộ Công an, Bộ Tư pháp; Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội...); trong các bệnh viện (làm cán bộ trị liệu tâm lý và tư vấn tâm lý cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân...); trong các trường phổ thông (làm cán bộ tư vấn học đường) v.v...

Tâm lý học

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

- Có kiến thức phong phú về các lĩnh vực văn hóa, xã hội

- Có hiểu biết rộng về các vấn đề nảy sinh trong đời sống xã hội hàng ngày

- Trung thực, tôn trọng người khác, khách quan, không nhận xét, đánh giá đối với những khúc mắc tâm lý của người khác, nhạy cảm

- Cởi mở

- Chịu được áp lực cao trong công việc

- Kiên nhẫn

- Biết lắng nghe

- Có khả năng chia sẻ, đồng cảm, thấu hiểu vấn đề

- Có khả năng thuyết phục khéo léo, nhẹ nhàng trong giao tiếp, diễn đạt tốt

- Có kỹ năng xử lý thông tin, khả năng phân tích, tổng hợp vấn đề

Một số địa chỉ đào tạo

Khoa Tâm lý học của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh), Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh, Trường Đại học Dân lập Văn Hiến v.v...



MỘT SỐ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGÀNH TÂM LÝ HỌC

Hiện nay ở nước ta chưa có chức danh dành cho chuyên ngành tâm lý học. Tuy nhiên trên thực tế thì những sinh viên tâm lý sau khi tốt nghiệp có không ít cơ hội việc làm.

NHÀ TÂM LÝ HỌC ĐƯỜNG

Làm việc tại các trường học. Công việc chính của họ là tham gia vào việc phòng ngừa những khó khăn, thất bại trong học tập cũng như trong đời sống tinh thần của học sinh. Từ đó góp phần giúp cho học sính giải tỏa được những khúc mắc trong đời sống, có thành tích tốt hơn trong học tập.

NHÀ TRỊ LIỆU TÂM LÝ

Làm việc tại các bệnh viện tâm thần cũng như các bệnh viện, các trung tâm trị liệu khác v.v... Nhà trị liệu tâm lý hỗ trợ cho nhà tâm lý học hoặc các bác sĩ tâm thần. Đôi khi họ có thể làm việc độc lập. Họ giúp cho người có nhu cầu trị liệu phân tích, hiểu và giải quyết những mâu thuẫn tâm lý bên ngoài (mâu thuẫn với người khác) cũng như những khó khăn tâm lý mang tính nội sinh.

Tùy vào từng trường hợp cụ thể, nhà trị liệu tâm lý có thể áp dụng các phương pháp trị liệu khác nhau như trị liệu hành vi, trị liệu theo phương pháp nhận thức, phân tâm, trị liệu gia đình v.v...

CHUYÊN VIÊN THAM VẤN

Các chuyên viên tham vấn có môi trường làm việc rất rộng, tại các trung tâm tư vấn, các đường dây tư vấn nóng như 1080, 1088, 1900... hoặc các dự án phi chính phủ v.v... Công việc của các chuyên viên tư vấn thường liên quan đến các vấn đề nảy sinh trong các lĩnh vực tình yêu, hôn nhân và gia đình. Công việc của họ thường là gặp gỡ, trò chuyện để giúp cho người có nhu cầu nhận thức được vấn đề của mình và tự tìm ra được cách giải quyết phù hợp nhất. Thường họ không đưa ra cách thức tiến hành, thậm chí cả lời khuyên để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

NHÀ TÂM LÝ HỌC

Các nhà tâm lý học làm việc tại các viện nghiên cứu trung tâm nghiên cứu, các trường đại học và cao đẳng, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, công ty quảng cáo, truyền thông v.v...

Công việc của các nhà tâm lý học cũng rất đa dạng. Họ có thể làm công tác nghiên cứu, giảng dạy hoặc tham gia vào việc hoạch định các chính sách liên quan đến đời sống tâm lý được ứng dụng trong các hoạt động quản trị, kinh doanh v.v... Nhà tâm lý học cũng có thể tham gia vào các dự án, các chương trình của các tổ chức trong và ngoài nước, tổ chức phi chính phủ v.v...

Nhà tâm lý học thường chuyên vào một lĩnh vực cụ thể nào đó.

Con người có công có được hưởng chế độ ưu đãi giáo dục tại cấp học cao hơn?

Hỏi:

Tôi xin hỏi, trường hợp người có công và con của họ đã hưởng chế độ ưu đãi tại một cơ sở giáo dục nghề nghiệp nay tiếp tục học lên trình độ đào tạo cao hơn, có được hưởng chế độ ưu đãi giáo dục tại cấp học cao hơn không? Bùi Phương Liên - TP. Hà Nội

Con người có công có được hưởng chế độ ưu đãi giáo dục tại cấp học cao hơn?

Trả lời :

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trả lời vấn đề này như sau:

Tại Khoản 5 Điều 54 Nghị định số 31/2013/NĐ-CP ngày 9/4/2013 của Chính phủ quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng quy định: “Không áp dụng chế độ ưu đãi giáo dục đối với người có công với cách mạng và con của họ trong trường hợp đã hưởng chế độ ưu đãi tại một sơ sở giáo dục nghề nghiệp hoặc cơ sở giáo dục đại học”. 

Vì vậy, trong những trường hợp đã hưởng đầy đủ chế độ ưu đãi và kết thúc học tại một trường nay tiếp tục theo học một trường khác có trình độ tương đương hoặc cao hơn thì không thực hiện giải quyết chế độ ưu đãi.

Thu ngân

Nhân viên thu ngân(nhân viên ngân quỹ) là vị trí quan trọng trong ngành tài chính - ngân hàng.  Với công việc chính là nhận tiền, sec hay thẻ tín dụng của khách hàng trả cho một loại hàng háo, dịch vụ nào đó, lưu sổ sách việc thanh toán bằng cách dùng máy đếm tiền hoặc các thiết bị điện tử khác...

Công việc chính của nhân viên thu ngân

- Nhận hàng hóa mà khách hàng đã chọn rồi tính tiền cho khách hàng

- Kiểm tra với các bộ phận, nhân viên khác nếu thấy có sai lệch về giá cả hoặc khách hàng thắc mắc về giá

- Nhận tiền của khách hàng và trả lại tiền thừa lại cho khách hàng

- Cân, gói, bọc hàng hóa

- Trả lởi khách hàng về nơi đặt, sắp xếp hàng hóa trong quầy hàng

- Tính tổng số tiền trong ngày và quyết toán cuối ngày

- Làm một số công việc khác như gắn giá tiền lên hàng hóa, lưu chuyển hàng hóa từ trong kho ra quầy hàng v.v...

Thu ngân

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Thu ngân làm việc theo ca, đôi khi họ chỉ cần làm việc bán thời gian.

Nghề thu ngân có thể được tuyển dụng tại các siêu thị, nhà hàng, khách sạn, cửa hàng và các điểm bán lẻ khác như rạp chiếu phim, nhà hát và một số cơ quan nhà nước... Với sự bùng nổ của các hệ thống bán hàng, dịch vụ, nghề này đang cần một lượng nhân lực lớn.

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

- Khả năng làm việc nhanh chóng, chính xác.

- Có khả năng xử lý các công việc liên quan đến tiền (đếm tiền, kiểm tra tiền giả, thẻ giả) một cách cẩn thận.

- Thái độ giao tiếp với mọi người một cách thân thiện và hiệu quả

- Trung thực, có trách nhiệm cao với công việc

Một số địa chỉ đào tạo

Nghề này tuyển lao động phổ thông, không có trường đào tạo bài bản chính quy. Việc đào tạo diễn ra trong quá trình làm việc, tích lũy kinh nghiệm và với sự hướng dẫn của những nhân viên thu ngân có kinh nghiệm đi trước. 

Bạn sẽ được đánh giá cao hơn và có cơ hội thăng tiến lên các vị trí quản lý, giám sát nếu đã tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng, trung cấp về kinh tế, tài chính v.v...

Tốt nghiệp ra trường, có được cấp bù tiền miễn học phí?

Hỏi :

Tôi học khóa 2010-2014 của trường Đại học Đà Lạt. Từ năm 2013-2014, tôi thuộc đối tượng được miễn học phí. Do không nắm được quy định nên sau khi ra trường (24/6/2014), ngày 15/7/2014, tôi mới làm đơn đề nghị nhà trường cấp tiền miễn học phí 2 kỳ học năm học 2013-2014. Tuy nhiên, nhà trường không giải quyết cấp tiền miễn học phí cho tôi. Vậy tôi có được cấp tiền miễn học phí năm học 2013 - 2014 không? - Hán Thị Lan - Thanh Hoá

Tốt nghiệp ra trường, có được cấp bù tiền miễn học phí?

Bộ Giáo dục và Đào tạo giải đáp vấn đề này như sau:

Thông tư liên tịch số 20/2014/TTLT-BGDĐT-BTC-BLĐTBXH ngày 30/5/2014 Liên Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài chính và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 49/2010/NĐ-CP và Nghị định số 74/2013/NĐ-CP không có quy định việc học sinh, sinh viên ra trường thì không được nhận tiền miễn, giảm học phí, do vậy sinh viên Lan cần liên hệ với nhà trường làm các thủ tục theo quy định của Thông tư liên tịch số 20/2014/TTLT-BGDĐT-BTC-BLĐTBXH để được chi trả tiền miễn, giảm học phí.

Ngành du lịch

Là ngành nghề chưa đựng nhiều điều hấp dẫn không ít thí sinh chọn lựa. Một hoạt động được mọi người lựa chọn với mục đích nghỉ ngơi, vui chơi giải trí, tìm hiểu, tham quan, chữa bệnh ...du lịch. Người làm nghề du lịch là thực hiện các chương trình du lịch đã xây dựng, quảng bá, bán các sản phẩm, dịch vụ du lịch đi kèm.

Điều kiện làm việc và cơ hội nghề nghiệp

Tùy đặc điểm công việc mà các vị trí khác nhau trong ngành du lịch có những điều kiện làm việc rất khác nhau. Chẳng hạn người quản lý và điều hành du lịch thường làm việc tại văn phòng, bên chiếc máy vi tính và điện thoại, kết nối các mối quan hệ, lên mô hình và điều phối nhân viên dưới quyền sao cho đảm bảo phục vụ các tour du lịch tốt nhất cho khách hàng. Trong khi đó, phần lớn thời gian của hướng dẫn viên du lịch là trên những chuyến đi v.v... Bạn thường nghe nói du lịch là một nghề thú vị vì được đi đây đi đó, được biết nhiều điều, được thưởng thức nhiều món ăn lạ, giao tiếp với nhiều người, tìm hiểu nhiều phong tục, tập quán khác nhau nhưng ở phía sau những điểm hấp dẫn ấy là công việc chuyên môn không dễ dàng, không nhàn hạ.

Phần lớn những người làm việc trong ngành du lịch có thể tìm thấy vị trí của mình ở các tổng công ty du lịch với nhiều chi nhánh, công ty con, các công ty, trung tâm du lịch, trung tâm lữ hành.

Những năm đầu thế kỷ XXI đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của du lịch Việt Nam. Theo dự kiến, đến năm 2010, ngành du lịch nước ta phấn đấu đón khoảng 6 triệu du khách quốc tế, 25 triệu du khách trong nước. Những khu du lịch sinh thái, du lịch văn hoá đang mọc lên khắp nơi, làm thay đổi bộ mặt và đời sống của nhiều địa phương. Với sự phát triển ấy, ngành này đang rất cần một đội ngũ nhân lực mạnh.

Ngành du lịch

Phẩm chất và kỹ năng cần thiết

- Có duyên nghề: tác phong linh hoạt, tươi tắn, thân thiện, thái độ giúp đỡ, quan tâm, kiến thức vững vàng, ứng xử thông minh, khéo léo

- Nhạy cảm, tâm lý, quan tâm đến mọi người, biết lắng nghe

- Lợi ngôn, khả năng giao tiếp tốt, truyền đạt hiệu quả

- Óc tổ chức tốt, chủ động và độc lập

- Giao tiếp ngoại ngữ thành thạo

Một số địa chỉ đào tạo

- Trường đại học công lập: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Thương mại, Trường Đại học Văn hoá, Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, Trường Đại học Đà Lạt...

- Trường Đại học dân lập: Trường Đại học Dân lập Đông Đô, Trường Đại học Dân lập phương Đông, Viện Đại học Mở, Trường Đại học Dân lập Hải Phòng, Trường Đại học Dân lập Duy Tân, Trường Đại học Văn Lang, Trường Đại học Văn hiến, Trường Đại học Hùng Vương...

- Trường cao đẳng: Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội, Trường Cao đẳng Văn hóa Tp.Hồ Chí Minh...

- Trường trung học chuyên nghiệp: hệ thống các trường trung học chuyên nghiệp có đào tạo ngành này chia làm hai loại:

+ Hệ thống các trường của ngành du lịch trực thuộc Tổng cục du lịch Việt Nam: cả nước có 3 trường đặt ở Vũng Tàu, Huế, Tp. Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó còn có Trường Trung học nghiệp vụ Du lịch Sài Gòn (do Tổng Công ty Du lịch Sài Gòn quản lý).

+ Hệ thống các trường trung học chuyên nghiệp không do ngành du lịch trực tiếp quản lý được phân bố nhiều nơi trong khắp cả nước.


MỘT SỐ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGÀNH DU LỊCH

QUẢN LÝ DU LỊCH

Công việc này đòi hỏi năng lực quản lý giỏi và sự hiểu biết sâu sắc về du lịch. Với các nhà quản lý doanh nghiệp du lịch, cơ sở dịch vụ du lịch, tài nguyên du lịch, ngoài kiến thức chung về du lịch và quản lý, họ còn cần kiến thức chuyên môn về từng lĩnh vực cụ thể để lãnh đạo những bộ phận, nhân viên dưới quyền.

Nhà quản lý du lịch chủ yếu làm việc trong văn phòng với các hồ sơ, báo cáo, đề án v.v... Tuy nhiên, anh ta cũng thường xuyên phải đi gặp đối tác, tham dự hội thảo, tới các quốc gia hoặc địa phương khác để tham quan, học hỏi, tham gia các chương trình quảng bá du lịch. Người quản lý du lịch thường có quan hệ rộng, đòi hỏi là người am hiểu và có kỹ năng giao tiếp rất tốt.

NGƯỜI ĐIỀU HÀNH DU LỊCH

Công việc chính là phân công công việc cho các hưởng dẫn viên du lịch; nhận thông tin từ các chương trình du lịch để phối hợp với các bộ phận, cơ quan chức năng giải quyết những phát sinh, yêu cầu của khách do hướng dẫn viên báo về nhận và giải quyết các yêu cầu, khiếu nại của khách về chương trình du lịch của đơn vị mình v.v...

Công việc của người điều hành du lịch diễn ra chủ yếu trong văn phòng điều hành tiện nghi và thoải mát, nhưng họ phải chịu áp lực công việc khá nặng nề với nhiều việc ở nhiều nơi báo về cùng lúc, đặc biệt trong các mùa du lịch cao điểm.


HƯỚNG DẪN VIÊN DU LỊCH

Công việc chính là thực hiện việc đón tiếp khách; tổ chức hoạt động du lịch theo chương trình công ty đã bán cho khách; giới thiệu hoặc liên hệ người giới thiệu tại mỗi điểm du lịch, giới thiệu các dịch vụ du lịch cho khách tại điểm du lịch; tổ chức việc ăn, nghỉ, đi lại v.v... cho khách theo chương trình du lịch đã định; đảm bảo về sự an toàn và thoải mái của khách trong chương trình du lịch; trực tiếp giải quyết các vấn đề phát sinh hoặc báo về trung tâm v.v...

Hướng dẫn viên du lịch không cần cao lớn hay xinh đẹp đặc biệt (chỉ cần tránh các khuyết tật về hình thể, giọng nói). Quan trọng nhất là họ cần có kiến thức, năng lực chuyên môn vững vàng, khả năng ứng xử, giao tiếp, sự dẻo dai và tâm lý ổn định.

Các hướng dẫn viên du lịch làm việc trong các công ty du lịch, các doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh lữ hành hoặc các đơn vị quản lý và khai thác tài nguyên du lịch, các ban quản lý di tích hay danh thắng, vườn quốc gia hay khu bảo tồn thiên nhiên. Cũng có hướng dẫn viên làm việc trong những cơ quan hoặc doanh nghiệp khác nhưng có thể hướng dẫn viên du lịch và được mời làm cộng tác viên du lịch.


NHÂN VIÊN LỄ TÂN

Công việc của nhân viên lễ tân chủ yếu ở các khách sạn, nhà nghỉ, nhà khách, các làng du lịch, các cơ sở du lịch nghỉ dưỡng, chữa bệnh, các trang trại du lịch dịch vụ v.v.. Nhân viên lễ tân cần biết hơn ít nhất một ngoại ngữ, phải nghe, hiểu đúng thông tin của khách, đồng thời trả lời cho khách hiểu những thông tin về giá cả, thanh toán, loại dịch vụ một cách chính xác, rõ ràng.

Công việc chính của họ là thận điện thoại, trả lời các thông tin về dịch vụ của cơ sở mình, xếp lịch đặt phòng cho khách; đón tiếp khách; giới thiệu dịch vụ du lịch của cơ sở mình; nhận thông tin yêu cầu ăn, ở của khách; kiểm tra các dịch vụ có thể đáp ứng được yêu cầu của khách đặt ra không; giúp khách trong các công việc điện thoại, chỉ dẫn thông tin, nhận và trả đồ ký gửi, thanh toán v.v...

NHÂN VIÊN MARKETING DU LỊCH

Đây là những người làm công tác nghiên cứu thị trường du lịch, tìm ra những gì khách cần, những gì đã có và cần có. Trên cơ sở nghiên cứu của mình, họ tư vấn cho các chương trình du lịch của đơn vị mình (giá cả, địa điểm, khách hàng mục tiêu v.v…). Ngoài ra, họ cũng tiến hành những nghiên cứu thị trường khác theo yêu cầu của nhà quản lý và thực hiện các biện pháp nghiệp vụ, xây dựng các chương trình để quảng bá, khuếch trương các sản phẩm du lịch với từng loại chất lượng, giá cả...

Nhân viên marketing du lịch thường xuyên làm việc, giao dịch với khách hàng, các đối tác cũng như các cơ sở du lịch, các điểm du lịch. Công việc này đòi hỏi bạn phải đi lại nhiều.


CÔNG VIỆC PHỤC VỤ BÀN, BAR, BUỒNG, BẾP

Nhìn vào bàn tiệc trong các nhà hàng, khách sạn, chúng ta thấy được không chỉ sự sang trọng, chuẩn mực của việc bài trí, sắp xếp trình tự phục vụ, sự khéo léo, hấp dẫn khách mà còn thể hiện cả chiều sâu văn hoá, mục đích của bữa tiệc. Đó là kết quả công việc của các nhân viên phục vụ bàn, bếp, bar đảm nhiệm.

Bên cạnh đó là công việc phục vụ buồng, phòng. Các buồng phòng đạt tiêu chuẩn quốc tế có những đòi hỏi rất nghiêm ngặt từ sự sạch sẽ, thoáng mát đến cách sắp đặt, bài trí hợp lý, có thẩm mỹ. Không chỉ vậy, họ còn phải kịp thời, nhanh chóng và tận tình hướng dẫn, đưa khách lên buồng, phòng.

Ngoài ra, trong ngành này còn có nhiều công việc đa dạng như chăm sóc khách hàng, thông tin du lịch, xây dựng chương trình du lịch, bán hàng lưu niệm, chăm sóc sức khỏe, tổ chức vui chơi giải trí, giáo dục môi trường du lịch, bảo trì, nghiên cứu về du lịch, giảng dạy trong các cơ sở đào tạo du lịch v.v...

30 tình huống thường gặp và hướng giải quyết trong ngành sư phạm

MỘT SỐ TÌNH HUỐNG SƯ PHẠM THƯỜNG GẶP

I. CÁC TÌNH HUỐNG CÓ SỰ PHÂN TÍCH CÁCH GIẢI QUYẾT

1. Dạy thay đồng nghiệp bị ốm

Một lần do đồng nghiệp của bạn bị ốm phải nghỉ dạy, bạn được phân công dạy thay. Sau khi kết thúc bài giảng, bạn hỏi các em: “Thầy dạy thế các em có hiểu bài không?”. Các em trả lời: “Thầy dạy hay lắm ạ. Cô A. dạy chúng em chẳng hiểu gì cả. Hay là thầy dạy luôn lớp em đi ạ”. Vào tình huống này bạn chọn cách xử lý nào trong 3 cách sau:

1.   Mỉm cười, im lặng không nói gì.

2.   Phê bình các em, tỏ thái độ không thích khi các em nói “xấu” cô giáo A.

3.    Giải thích cho các em hiểu mỗi người có một phương pháp dạy riêng, không nên phê phán cô A. dạy không hay.

Đây là một tình huống rất thường gặp và quả là khó xử đối với giáo viên. Vào một lớp lạ dạy thay một đồng nghiệp của mình, đa số các thầy cô đều rất ngại vì có thể phương pháp của mình không giống với thầy cô đang dạy các em khiến các em không quen nên khó tiếp thu bài. Khi kết thúc bài giảng, các thầy (cô) thường hỏi: “Thầy (cô) dạy thế nào, các em có hiểu bài không?”. Nhưng đến khi nhận được câu trả lời thì chính thầy cô lại bị rơi vào tình huống khó xử.

Câu trả lời rất hồn nhiên của học sinh: “Thầy dạy hay lắm ạ” có thể chỉ là một lời “xã giao” với thầy giáo mới, nhưng cũng có thể là một lời nói thật. Với câu nói “vô hại” này bạn có thể mỉm cười và cám ơn các em đã nhận xét tốt về cách dạy của thầy. Nghề thầy giáo còn gì hạnh phúc hơn khi nghe học sinh của mình nói như vậy.

Nếu chỉ dừng lại ở đó thì thật tuyệt vời và chẳng có gì đáng bàn. Nhưng khi học sinh có sự so sánh và ngỏ ý chê bai cô giáo của mình dạy không hay: “Cô A. dạy chúng em chẳng hiểu gì cả” thì vấn đề lại không còn đơn giản nữa. Người ta vẫn nói “Bụt chùa nhà không thiêng” là vì thế. Chưa chắc bạn đã dạy hay hơn cô giáo A như các em nói, mà có thể vì các em đã quen với cô nên cảm thấy cách dạy của cô không còn thú vị. Còn bạn, mới tiếp xúc gặp gỡ các em, nên vì mới lạ nên các em thấy bạn dạy hay hơn cô A. Điều đó có thể lắm chứ!

Nhưng dù đó là một lời khen thật lòng và nhận xét đúng đi nữa bạn cũng không nên mỉm cười mà không nói gì. Vì như vậy rất dễ khiến các em hiểu rằng bạn đồng tình với phê phán đó của các em thì thật là tệ hại, và mối quan hệ tốt đẹp giữa bạn và người đồng nghiệp đó rất có thể sẽ bị ảnh hưởng.

Bạn cũng không nên phê bình các em. Rõ ràng bạn đã hỏi để biết được nhận xét của các em về bài giảng của bạn và các em cũng đã trả lời theo đúng những gì chúng nghĩ. Các em hoàn toàn có quyền được phát biểu những ý kiến chính đáng của mình một cách bình đẳng, dân chủ. Bạn cũng cần phải hiểu rằng đã đến lúc phải thay đổi quan điểm cho rằng chỉ có thầy cô mới có quyền nhận xét, phê bình học sinh, còn các em chỉ biết răm rắp nghe theo chứ không được phép đưa ra ý kiến của mình. Lối tư duy đó sẽ tạo cho học sinh tâm lý ỉ lại, thiếu chủ động và bạn cũng sẽ không bao giờ biết được hiệu quả thực sự cách dạy của mình.

Vậy chọn cách xử lý 3 là tối ưu. Trước hết, bạn nên mỉm cười cám ơn các em đã chú ý lắng nghe bài giảng và dành tình cảm cho thầy. Điều đó làm thầy rất hài lòng. Sau đó bạn nhẹ nhàng giải thích cho các em hiểu mỗi thầy cô giáo đều có một phương pháp dạy riêng nhưng đều có chung một mục đích là giúp các em hiểu bài, nắm vững được kiến thức. Chính vì vậy các em không nên so sánh để rồi khen người này, chê bai người kia. Bạn có thể nói: “Các em ạ, các em rất may mắn là đã được học cô A, đó là một cô giáo có kinh nghiệm, có trình độ chuyên môn cao, đã đào tạo được nhiều học sinh giỏi, được học sinh nhiều thế hệ yêu quý, ngợi ca. Có thể là các em chưa quen với phương pháp dạy học của cô nên các em cảm thấy khó khăn trong việc tiếp thu bài giảng. Cách tốt nhất là các em nên trao đổi thẳng thắn với cô để cô trò có thể hiểu nhau. Thầy tin rằng, với một giáo viên luôn có tinh thần trách nhiệm cao như cô A, cô sẽ sẵn sàng điều chỉnh phương pháp dạy để các em dễ hiểu hơn. Và theo thầy các em nên chăm chú nghe cô giảng và có thể điều chỉnh cách học của mình để làm sao đạt được kết quả cao nhất”.

Với những lời lẽ thấu tình, đạt lý ấy, chắc chắn bạn sẽ được các em yêu quý, tôn trọng không chỉ vì bạn dạy hay mà chủ yếu là vì sự tôn trọng học sinh và đồng nghiệp của bạn.

**********

2) Phụ huynh xin cho con thôi học

Trong lớp bạn chủ nhiệm có một học sinh học rất kém, lại thường xuyên đi học muộn, trong giờ học lại thường ngủ gật, không chú ý nghe giảng. Khi bạn đến gặp phụ huynh của em ấy nhằm trao đổi về tình hình học tập của em và muốn phối hợp với gia đình để giúp đỡ em học tốt thì mẹ của em lại xin cho con thôi học. Lý do là vì bố em mất sớm, em lại có em nhỏ, mẹ em muốn xin cho em thôi học, ở nhà trông em để mẹ đi bán hàng kiếm tiền nuôi các con.

Trước tình huống này, bạn phải làm gì để giúp đỡ cho học sinh?

1. Đành đồng ý với mẹ của học sinh vì em ấy cần ở nhà giúp mẹ, mà có đi học thì em ấy cũng không thể học tốt được.

2.     Khăng khăng không đồng ý vì lý do nhà nước đã có luật phổ cập giáo dục đến hết cấp II.

3.    Trao đổi thêm với phụ huynh học sinh, động viên gia đình tạo điều kiện cho em học tiếp. Phối hợp với hội phụ huynh của lớp, trường và địa phương để giúp đỡ gia đình em vượt qua khó khăn.

Do nhà nước đã quy định phổ cập trung học cơ sở nên bạn không thể đồng ý cho học sinh nghỉ học vì còn chưa học hết cấp II, cho dù sức học của em ấy yếu kém. Mặt khác, nghỉ học lúc này sẽ làm mất đi cơ hội được đào tạo, trang bị mọi kiến thức để em ấy bước vào đời, và chắc chắn em ấy cũng sẽ không có cơ hội để sau này có được việc làm tốt, tương lai không thể rộng mở. Việc ở nhà trong độ tuổi này cũng sẽ có thể làm cho học sinh buồn chán, thậm chí chơi bời, lêu lổng. Bạn hãy động viên gia đình cho em học hết phổ thông cơ sở, sau đó sẽ đi học một nghề nào đó để em ấy có thể tự kiếm sống, tự lập, giúp đỡ mẹ và các em.

Nếu mẹ của học sinh tỏ ý lo lắng rằng con mình kém cỏi, có đi học cũng chẳng theo được, chẳng có lợi ích gì, thì bạn cần phải khéo léo, tế nhị nói rằng em ấy học chưa tốt không phải vì em ấy kém mà chỉ vì em ấy chưa có thời gian và chưa thực sự tập trung vào việc học. Như vậy, gia đình học sinh vừa tin tưởng con mình, vừa không phải xấu hổ vì kết quả học tập của con. Bạn hãy yêu cầu gia đình tạo điều kiện cho cháu tập trung học và bạn cũng hứa sẽ quan tâm, khích lệ để cháu học tốt hơn. Bạn có thể phân công những em học sinh khác kèm cặp, giúp đỡ học sinh đó.

Nếu gia đình học sinh muốn cháu ở nhà giúp việc nhà vì hoàn cảnh khó khăn như vậy thì bạn có khăng khăng không đồng ý vì lý do nhà nước đã có luật phổ cập giáo dục đến hết cấp II thì cũng không ích gì. Trong trường hợp này, bạn nên nhẹ nhàng động viên gia đình cho cháu đi học tiếp vì chính tương lai của cháu. Bạn có thể cắt cử học sinh ngoài giờ học thay phiên nhau đến giúp đỡ việc nhà cho em ấy có thời gian đi học. Bạn nên phối hợp với hội phụ huynh của lớp, trường và địa phương để giúp đỡ gia đình em vượt qua khó khăn này. Bạn cũng có thể động viên gia đình cho các em nhỏ của học sinh đi gửi nhà trẻ để mẹ em có thể yên tâm đi làm mà em học sinh ấy vẫn được tiếp tục đi học.

30 tình huống thường gặp và hướng giải quyết trong ngành sư phạm

**********

3) Nếu thầy cô không dạy được nó…

Khi đến một gia đình học sinh với mục đích phối hợp giáo dục em A, một học sinh học kém và thiếu ý thức kỷ luật, nhưng gia đình em lại nói: “Nếu thầy cô không dạy được nó thì để tôi cho nó chuyển trường hoặc cho nó nghỉ học luôn cũng được”. Bạn phải xử lý thế nào?

1. Đặt vấn đề cho con đi học hay không là tùy thuộc vào gia đình.

2.    Yêu cầu gia đình tiếp tục cho em đi học vì chưa đến tuổi lao động, nghỉ học thì dễ sinh hư hỏng.

3.    Trao đổi với gia đình và tìm hiểu nguyên nhân, về phía nhà trường, giáo viên chủ nhiệm sẽ nhận cố gắng và quan tâm giúp đỡ em học tập tiến bộ hơn. Đề nghị với gia đình tạo điều kiện và động viên em chăm chỉ học hành.

Việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục học sinh là một yêu cầu hết sức quan trọng. Trong trường hợp này học sinh A vừa học kém lại thiếu ý thức kỷ luật, có thể một số biện pháp của bạn ở trường đã không có hiệu quả, bạn tìm đến sự giúp đỡ của phụ huynh là việc làm cần thiết.

Nhưng vấn đề là ở chỗ, không phải bất kỳ phụ huynh học sinh nào cũng hiểu được vai trò của mình trong việc phối hợp cùng nhà trường để giáo dục con cái. Nhiều người thường có quan niệm rằng, đã gửi con em họ đến trường, phải đóng tiền là nhà trường và các thầy cô giáo phải có trách nhiệm hoàn toàn trong việc dạy dỗ chúng mà không cần mình phải quan tâm nữa. Đó là một cách nghĩ hết sức sai lầm. Trong tình huống này bạn phải đối mặt với cách suy nghĩ đó.

Vậy bạn có thể bỏ qua? Bạn là một giáo viên có trách nhiệm, lo lắng cho tương lai của học sinh nên đã tìm đến tận nhà để nói chuyện với gia đình tìm cách giúp đỡ em. Nhưng sự nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm của bạn đã bị “dội một gáo nước lạnh” khi gặp câu nói có vẻ phó mặc từ phía gia đình. Bạn sẽ tự ái, cảm thấy bị xúc phạm? Điều đó hoàn toàn có thể hiểu được. Nhưng bạn không thể vì tự ái mà “đầu hàng” dễ dàng như thế. Bạn chỉ đến để “thông báo” về khuyết điểm của em học sinh và sau đó để gia đình tự “tìm cách lo liệu”, cho nghỉ hay đi học tiếp tùy gia đình quyết định, thì sự có mặt của bạn liệu có ý nghĩa gì?

Trước thái độ phản ứng của phụ huynh, là một giáo viên có trách nhiệm, thương yêu học sinh và ý thức được hậu quả của việc nghỉ học sớm nên bạn thẳng thắn đề nghị gia đình phải tiếp tục cho con đi học. Đó là việc nên làm. Nhưng bạn sẽ “ăn nói” ra sao nếu vị phụ huynh đó phản ứng lại: “Việc cho đi học nữa hay không là quyền của gia đình tôi, không cần nhà trường can thiệp”. Đó là điều hiển nhiên không cần bàn cãi. Trước thái độ có vẻ “bất cần” ấy rất dễ đẩy bạn vào tình thế không còn gì để nói. Và chắc chắn lúc này bạn sẽ không còn hứng thú gì để tiếp tục thể hiện trách nhiệm của mình nữa vì nó không được gia đình đón nhận.

Tốt nhất là để tránh đẩy mình vào tình thế khó xử đó, trước hết bạn cần tự kiềm chế sự tự ái của mình, tìm cách để giải thích cho gia đình hiểu mục đích của việc gặp gỡ phụ huynh không phải là để “thông báo” mà là cùng nhau phối hợp tìm cách giúp đỡ học sinh tiến bộ. Biết rằng phải nén lòng chấp nhận thái độ không tôn trọng từ phía gia đình là việc không đơn giản và không phải giáo viên nào cũng chấp nhận. Nhưng vì tình thương yêu, trách nhiệm với học trò, đôi khi các thầy cô cũng phải chịu thiệt thòi. Với thái độ bình tĩnh, giọng nói nhẹ nhàng, bạn nhấn mạnh cho phụ huynh hiểu bạn đến đây không phải là để “trao trả” cho gia đình một học sinh “không thể dạy dỗ được”, tức là chối bỏ trách nhiệm của nhà trường, mà là để cùng nhau tìm ra giải pháp tốt nhất để giáo dục học sinh. Trong cách nói của bạn phải thể hiện nhà trường luôn luôn đề cao vai trò của gia đình trong việc giúp các thầy cô giáo hoàn thành trách nhiệm giáo dục của mình. Ở đây trong câu nói của vị phụ huynh đã thể hiện một suy nghĩ hết sức sai lầm: phó mặc việc dạy dỗ con em mình hoàn toàn cho nhà trường, và như vậy nhà trường, mà đại diện là các thầy cô phải có trách nhiệm dạy dỗ chúng nên người, và khi giáo viên đã phải tìm đến gia đình là thể hiện các thấy cô đã “bất lực” trong việc dạy bảo học sinh. Cách suy nghĩ phiến diện này cần phải “chấn chỉnh” ngay. Nhưng tuyệt đối không nên nóng vội, gay gắt mà thật sự bình tĩnh, kiên trì, bạn giải thích cho phụ huynh đó hiểu đúng vai trò của nhà trường và gia đình trong việc giáo dục học sinh.

Sau khi đã giải thích cho phụ huynh hiểu vai trò của họ trong việc phối hợp cùng với nhà trường để tạo điều kiện giúp học sinh tiến bộ, bạn sẽ trao đổi thẳng thắn về nguyên nhân những khuyết điểm của em và đề xuất giải pháp. Trong khi trao đổi, bạn nên chỉ rõ đâu là nguyên nhân khách quan thuộc về trách nhiệm của gia đình và nhà trường, đâu là nguyên nhân chủ quan thuộc về cá tính và đạo đức của học sinh. Bạn cũng nên thẳng thắn nhận khuyết điểm nếu như chưa thực sự làm tròn trách nhiệm của mình, có như thế mới khiến gia đình tin tưởng. Chắc chắn bằng thái độ đúng mực, tinh thần trách nhiệm cao và tình thương yêu học trò, bạn sẽ thuyết phục được gia đình trong việc phối hợp cùng nhà trường dạy dỗ học sinh nên người.

**********

4) Bị bố mẹ bắt nghỉ học để lấy chồng

Một học sinh lớp bạn làm chủ nhiệm vừa mới bước sang tuổi 18 đã bị bố mẹ bắt em nghỉ học để lấy chồng vì lý do hoàn cảnh gia đình. Nữ học sinh đó sau khi đã thuyết phục gia đình nhưng không có kết quả đã đến nhờ giáo viên chủ nhiệm giúp đỡ. Nếu bạn là một giáo viên chủ nhiệm, bạn xử lý sao đây?

1.     Giáo viên nói với học sinh đó: “Đây là vấn đề của nội bộ gia đình, nhà trường không thể tham gia vào được”.

2.   Khuyên em đó nên kiên quyết “đấu tranh”, khước từ ý kiến của bố mẹ.

3.    Động viên em giữ vững tinh thần, tiếp tục học tốt. về phía giáo viên sẽ có một số biện pháp để hỗ trợ: trao đổi với những tổ chức, cá nhân có trách nhiệm và uy tín ở trường cũng như ở địa phương cùng giúp đỡ em học sinh đó để em được tiếp tục đi học.

Đây là một tình huống liên quan đến một vấn đề rất tế nhị, nhưng không phải hiếm gặp, nhất là với những thầy cô giáo chủ nhiệm lớp cuối cấp phổ thông trung học. “Trai lớn lấy vợ, gái khôn lấy chồng”, đó là một quy luật tất yếu của sự phát triển xã hội, nhưng cái chính là nó được thực hiện vào lúc nào thì không phải ai cũng có quan điểm đúng đắn. Không ít vùng việc con gái chưa hết tuổi đi học đã phải bỏ dở để thực hiện “nghĩa vụ” làm vợ, làm mẹ trở thành một hiện tượng phổ biến. Dù biết rằng đó là một sự thiệt thòi rất lớn đối với các em nhưng không phải lúc nào sự can thiệp từ phía thầy cô giáo và những người xung quanh cũng có kết quả tốt đẹp.

Vì vậy bạn thực sự đang đối mặt với một vấn đề khó khăn. Thật không gì hạnh phúc hơn đối với một người thầy khi học sinh luôn coi mình là chỗ dựa tinh thần đáng tin cậy nhất, là nơi có thể thổ lộ những gì sâu kín nhất, hạnh phúc cũng như nỗi buồn. Trong tình huống này, học sinh của bạn đang rơi vào một hoàn cảnh éo le: một bên là niềm hạnh phúc được cắp sách đến trường, vui vẻ hồn nhiên cùng bạn bè, một bên là trách nhiệm của người con đối với gia đình. Và em gái tội nghiệp đó đã tìm đến bạn để “cầu cứu”. Thế mà bạn nỡ “làm ngơ”. Bạn có thể nói: “Đây là chuyện nội bộ của gia đình”, điều đó hoàn toàn chính xác, nhưng nó đang đe dọa đến tương lai học sinh của bạn. Cũng là một người phụ nữ, bạn thừa hiểu rằng việc lập gia đình ở tuổi này đồng nghĩa với việc chấm dứt việc học hành còn đang dang dở. Ở độ tuổi phổ thông trung học các em còn bồng bột, suy nghĩ còn đơn giản thế mà đã phải gánh vác một trách nhiệm rất lớn, đòi hỏi sự trưởng thành về mọi mặt. Vẫn biết đó là một hạnh phúc nhưng trong lúc này em còn đang đi học, chưa thể có sự chuẩn bị chu đáo đón nhận nó và còn bao hoài bão về con đường học vấn sẽ theo đó mà tan biến. Thái độ thờ ở đối với tương lai của học sinh là một thái độ vô trách nhiệm, nếu không muốn nói là hơi nhẫn tâm. Xử lý theo cách này thì quả thật bạn đã tránh cho mình không phải chuốc lấy “rắc rối” vì bạn biết đây là vấn đề rất khó mà nhiều khi có cố gắng cũng chưa chắc đã đem lại kết quả. Nhưng như vậy bạn đã vô tình dập tắt niềm hy vọng, tin tưởng của học sinh vào cô giáo và dễ khiến học sinh của bạn dễ rơi vào tuyệt vọng vì mất đi một chỗ để “cầu cứu”.

Bạn là một giáo viên có trách nhiệm và luôn yêu thương học sinh, bạn không bao giờ muốn chứng kiến cảnh học trò của mình đang vui vẻ học hành bên bạn bè phải ngậm ngùi “lên xe hoa về nhà chồng”, nên càng không thể thờ ơ trước cảnh ngộ éo le của học sinh. Bạn sẽ tiếp thêm sức mạnh, động viên em học sinh kiên quyết đấu tranh với ý kiến của gia đình. Điều đó tạm thời có thể an ủi được học sinh vì ít nhất em đã tìm được một chỗ dựa tinh thần. Nhưng liệu rằng trong tình cảnh này điều thực sự em cần có phải chỉ là những lời động viên và “cổ vũ” đấu tranh. Vì nếu sự chống đối mà có hiệu quả chắc em đã không phải tìm đến bạn. Chắc chắn em đã hoàn toàn bất lực khi một mình phải đấu tranh phản đối lại quyết định của gia đình, nên em cần một cách để hành động. Hơn nữa, biết đâu đấy học sinh đó càng dứt khoát đấu tranh theo sự cổ vũ của bạn không những không đem lại kết quả, mà lại càng làm cho tình hình thêm xấu đi thì thật tai hại.

Vậy tốt nhất trong tình huống này bạn nên thật bình tĩnh trấn an tinh thần và động viên em. Bạn tỏ ra thông cảm nhưng cũng nói cho em hiểu bố mẹ luôn thương yêu, mong muốn con cái được hạnh phúc, biết đâu việc bắt em lập gia đình sớm là có lý do nào đó chăng. Khi cả cô trò đã cùng bình tĩnh phân tích kỹ càng nguyên nhân của vấn đề rồi hãy quyết định phương án giải quyết cũng chưa muộn.

Nếu thực sự đó là một sự áp đặt quá đáng từ phía gia đình, đơn giản chỉ xuất phát từ một quyền lợi nào đó của người lớn bắt con trẻ phải chấp nhận hy sinh hạnh phúc của mình thì bạn nên khuyên em kiên trì giải thích để cha mẹ hiểu mà bỏ qua quyết định sai lầm đó. Nhưng đó không phải là sự chống đối bằng những hành động tiêu cực (như bỏ nhà đi, hỗn láo với cha mẹ…) mà phải kết hợp với sự thuyết phục, giải thích kiên trì. Bạn cần nói cho em hiểu việc đầu tiên em cần làm là vẫn tiếp tục học thật tốt để bố mẹ thấy rằng hạnh phúc thực sự của em lúc này là được cắp sách tới trường như các bạn bè cùng trang lứa. Sự thất vọng, chán nản bỏ bê chuyện học hành lúc này sẽ là một bất lợi lớn khiến cha mẹ càng quyết tâm với quyết định của mình hơn. Nhưng để cho học sinh thực sự yên tâm, bạn hứa sẽ bằng mọi cách giúp em thuyết phục gia đình, kể cả sự can thiệp của những tổ chức xã hội ở địa phương nếu cần thiết. Lựa chọn xử lý theo cách này là bạn đã thực sự phải đối mặt với một nhiệm vụ hết sức khó khăn. Bạn phải lập tức lên kế hoạch gặp gỡ gia đình, phải chuẩn bị những lý lẽ cần thiết để lời nói của bạn có sức thuyết phục nhất. Đó sẽ là vấn đề không đơn giản, đòi hỏi sự khéo léo, kiên trì, lòng dũng cảm và tình thương yêu vô bờ với học sinh vì bạn có thể vấp phải sự kháng cự từ phía gia đình, không loại trừ cả sự xúc phạm. Trong cuộc “thương lượng” với gia đình, bạn phải giải thích cho gia đình thấy rằng nếu bắt em phải nghỉ học trong lúc này là buộc em phải hy sinh niềm hạnh phúc lớn lao của đời mình. Và em sẽ lo toan cho cuộc sống sao đây khi em chưa thực sự chuẩn bị để đối phó với vô vàn khó khăn, thách thức sẽ đến. Người lớn chúng ta sẽ cầm lòng sao đây khi phải chứng kiến cảnh một em gái ngậm ngùi nhìn bạn bè trang lứa của mình đang vui vẻ cắp sách đến trường. Dù được cha mẹ sinh ra và nuôi dưỡng, nhưng con trẻ hoàn toàn có quyền tự quyết định về những vấn đề liên quan đến tương lai của mình, nhất là vấn đề trọng đại này. Chính vì thế người lớn chúng ta cần tôn trọng và chỉ nên định hướng chứ không thể can thiệp một cách thô bạo.

Nhưng những lời “giảng giải” của bạn sẽ ít sức thuyết phục nếu thiếu đi một lời cam kết. Với tư cách là một giáo viên luôn gần gũi, quan tâm đến em, bạn hứa sẽ cố gắng giúp đỡ hết sức để em có thể học tập tốt, chẩn bị một cách tốt nhất cho tương lai của mình về sau. Trong tình huống này chỉ có thể bằng những lời nói có lý, có tình và sự kiên trì của bạn mới mang lại kết quả.

**********

5) Giáo viên chủ nhiệm đưa học sinh phạm lỗi về nhà

Có một học sinh vi phạm nghiêm trọng nội quy của nhà trường. Ban giám hiệu yêu cầu giáo viên chủ nhiệm phải đưa em đó về tận nhà để nói chuyện với bố mẹ. Nhưng khi chưa kịp để giáo viên trình bày xong, bố của em học sinh đó đã đứng dậy tát em học sinh tới tấp vì đã làm “xấu mặt” gia đình. Vào địa vị của người giáo viên chủ nhiệm này, bạn xử lý sao đây?

1.    Bạn im lặng không nói gì vì đó là chuyện của gia đình giáo dục con cái. Và đó cũng là một bài học cho cậu học sinh phạm tội.

2.    Bạn bỏ về vì cho rằng gia đình phụ huynh học sinh đã không tôn trọng giáo viên

3.    Bạn can thiệp không cho người bố tiếp tục đánh học sinh đó. Đồng thời bạn dùng những lời lẽ giải thích cho vị phụ huynh hiểu đó không phải là cách giáo dục hay và yêu cầu gia đình cùng phối hợp với nhà trường để giáo dục em.

Việc phải dẫn học sinh phạm lỗi về tận nhà để trình bày với gia đình là “vạn bất đắc dĩ”, vì giáo viên sẽ phải chuẩn bị “đương đầu” với những phản ứng từ phía gia đình. Nhưng thiết lập mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục học sinh là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Là một giáo viên chủ nhiệm, bạn thay mặt cho nhà trường để thực hiện sự phối hợp đó.

Trong tình huống này bạn thực sự đã gặp phải một thách thức lớn vì phụ huynh học sinh quá nóng tính và cư xử có phần hơi thô lỗ, đánh con ngay trước mặt giáo viên. Bạn có thể im lặng vì nghĩ đó là quyền giáo dục con của gia đình, chỉ là một giáo viên chủ nhiệm nên bạn không có quyền can thiệp. Sẽ có nhiều người lựa chọn phương án xử lý này vì dù sao đó cũng là hình phạt thích đáng cho một cậu học trò nghịch ngợm. Nhưng liệu học sinh sẽ nghĩ gì về thái độ “thờ ơ”, phó mặc đó của bạn? Biết đâu em đó sẽ nghĩ rằng chính việc “tố cáo” của bạn là nguyên nhân khiến em phải chịu một trận đòn ngay trước mặt “người ngoài”. Và sự bực tức, thậm chí coi thường cô giáo sẽ ngấm ngầm hình thành và những lời dạy bảo của bạn trở nên vô tác dụng. Dù học sinh có mắc khuyết điềm thế nào đi nữa thì không một giáo viên nào lại muốn học sinh phải chịu những trận đòn chí mạng. Vì trách nhiệm với học sinh, bạn sẽ không thể chọn một giải pháp chỉ vì sự “an toàn” của bản thân.

Nếu bỏ về trong lúc này thì lại là cách xử sự hết sức sai lầm. Bạn có quyền làm điều đó vì sự tự ái trước thái độ cư xử thiếu tôn trọng của phụ huynh học sinh. Bạn thay mặt nhà trường đến gặp gia đình trình bày tình hình sai phạm của học sinh để cùng gia đình tìm giải pháp giúp đỡ em chứ không phải để “tố cáo” khiến học sinh phải chịu đòn. Chính vì thế bạn có quyền tức giận nhưng tuyệt đối không nên bỏ về vào lúc này vì nhiệm vụ của bạn chưa được hoàn thành.

Đứng trước tình huống khó xử này bạn nên thật bình tĩnh và khéo léo. Hãy cố gắng kiềm chế sự tự ái để nhanh chóng tìm ra phương án xử lý. Trước hết bạn cần tìm cách chấm dứt ngay hành động đánh con của vị phụ huynh đó và phân tích để phụ huynh nhận ra rằng trong việc giáo dục học sinh bạo lực không bao giờ đem lại kết quả tốt đẹp mà đôi khi còn phản tác dụng. Sau khi vị phụ huynh đó có vẻ bình tĩnh trở lại, bạn bắt đầu câu chuyện của mình một cách nhẹ nhàng, cởi mở. Bạn phải giải thích cho phụ huynh hiểu nhà trường luôn coi trọng vai trò của gia đình trong việc phối hợp để giáo dục học sinh, nhất là khi chúng phạm lỗi. Dù đó có thể là một học sinh nghịch ngợm, hay vi phạm nội quy của trường, lớp nhưng không bao giờ mong muốn gia đình lại giáo dục em bằng những hình thức tiêu cực, phản khoa học như đánh đập, chửi mắng thậm tệ, xúc phạm đến lòng tự trọng của các em. Ở độ tuổi học sinh trung học các em đã có ý thức về cái tôi cá nhân, cần được người lớn tôn trọng. Chính vì vậy, chỉ có sự nhẹ nhàng, ân cần nhưng tuyệt đối nghiệm khắc mới có tác dụng khi chúng có lỗi. Bạo lực hay sự xúc phạm quá đáng chỉ khiến chúng dễ nảy sinh tâm lý chống đối và trở nên ương ngạnh hơn mà thôi.

Những cố gắng của bạn sẽ có ý nghĩa hơn khi thẳng thắn đề xuất với gia đình những biện pháp cụ thể để cùng giúp đỡ em học sinh đó tiến bộ. Sự điềm tĩnh, khéo léo và tình thương yêu, trách nhiệm với học trò là điều kiện quan trọng để bạn xử lý thành công tình huống này.

**********

6)  Học sinh bị kỷ luật, phụ huynh nhờ giáo viên chủ nhiệm can thiệp

Một học sinh sắp bị đưa ra xét ở Hội đồng kỷ luật. Phụ huynh là người có chức vị chủ chốt ở địa phương đến đề nghị bạn với tư cách là giáo viên chủ nhiệm xin với Hội đồng kỷ luật chiếu cố và “cho qua”. Nếu là giáo viên chủ nhiệm, bạn ứng xử thế nào với vị phụ huynh đó?

1.     Giáo viên chủ nhiệm đế nghị với phụ huynh đó lên thẳng hiệu trưởng để trình bày ý kiến.

2.   Nhận là sẽ trình bày đề nghị của gia đình trước cuộc họp Hội đồng kỷ luật.

3.     Tóm tắt lại khuyết điểm trầm trọng mà học sinh vi phạm. Đề nghị gia đình cùng thống nhất với giáo viên chủ nhiệm đánh giá mức độ vi phạm và biện pháp kỷ luật cần thiết, coi đó là biện pháp giáo dục để em học sinh có dịp “tỉnh ngộ” rút kinh nghiệm và sửa chữa khuyết điểm.

Mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh là vô cùng quan trọng trong việc giáo dục học sinh. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt nhà trường thực hiện mối liên kết giữa giáo dục nhà trường và giáo dục gia đình để đảm bảo được tính thống nhất, toàn vẹn của quá trình giáo dục.

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh nhiều khi lại là một vấn đề hết sức nhạy cảm, đặt giáo viên vào những tình thế khó xử mà không phải bất cứ giáo viên nào cũng tìm được cách xử lý đúng đắn.

Trong trường hợp này, phụ huynh học sinh bị kỷ luật là một vị chức sắc ở địa phương (và chắc chắn rất có ảnh hưởng trong Hội phụ huynh của lớp bạn), đã đến nhờ bạn giúp để “giảm tội” cho con họ. Đây là một hiện tượng không hiếm. Bởi đã là một người có địa vị, lại là gia đình danh giá, chắc chắn họ không muốn con họ lại bị kỷ luật, “tiếng dữ” đồn xa ảnh hưởng đến uy thế chính trị của gia đình. Bạn thực sự lúng túng không biết nên nhận lời hay kiên quyết từ chối?

Và không ít giáo viên đã chọn xử lý theo phương án 1 và 2. Bởi bạn sẽ gặp khó khăn khi phải từ chối thẳng thừng đề nghị của vị phụ huynh có địa vị ấy, nhất là khi việc này “nằm trong tầm tay” của bạn. Khi chọn cách xử lý này chắc chắn bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn trong mối quan hệ với vị phụ huynh đó. Và cũng có khi sự nhận lời của bạn chỉ là giải pháp tình thế để “yên lòng” vị phụ huynh đó. Nhưng sau đó bạn sẽ “bào chữa” thế nào trước Hội đồng kỷ luật và các em học sinh khác trong lớp về những lỗi mà em đó đã gây ra? Liệu các em học sinh có đặt nghi vấn gì về mối quan hệ “đặc biệt” giữa bạn và gia đình có địa vị ấy khi mà học sinh vi phạm kỷ luật mà vẫn không bị xử lý hay xử lý rất nhẹ?

Như vậy, hai cách trên nghe chừng không ổn. Bạn nên xử lý theo gợi ý 3. Đầu tiên bạn nên ôn tồn giải thích cho vị phụ huynh đó hiểu được mức độ vi phạm kỷ luật trầm trọng của con họ và biện pháp xử lý kỷ luật là cần thiết để giáo dục em. Bạn phải nói thế nào để vị phụ huynh đó hiểu rằng việc đưa trường hợp của em ra xét ở Hội đồng kỷ luật nhà trường không có gì khác là nhằm giúp đỡ em tiến bộ, chỉ cho em thấy hậu quả của việc vi phạm kỷ luật, để em nhận lỗi và chịu trách nhiệm về những việc làm sai trái của mình. Có như thế lần sau em mới không tái phạm.

Bạn cần nói để phụ huynh của em hiểu rằng chiếu cố cho em lúc này không phải là giúp đỡ em mà trái lại, chỉ làm hại em, và rất có thể lần sau em vẫn tiếp tục phạm lỗi.

Để phụ huynh của em “yên tâm”, bạn cũng có thể nói với họ rằng việc đưa ra Hội đồng kỷ luật trường không phải là điều gì ghê gớm cả và bạn sẽ hết sức giúp đỡ trong khả năng có thể để nâng đỡ em nếu như em biết ăn năn và quyết tâm sửa chữa sai lầm.

Và bạn cũng cần phải nói cho phụ huynh biết rằng để xảy ra hiện tượng học sinh vi phạm kỷ luật lỗi một phần cũng do phía gia đình và nhà trường chưa nghiêm khắc trong việc giáo dục em. Chính vì thế đây là cơ hội để bạn đưa ra lời đề nghị và giải pháp để thắt chặt hơn mối quan hệ này. Nếu khéo léo bạn có thể chuyển hướng mục đích của buổi gặp gỡ này từ “nhờ vả” sang sự phối hợp để tìm hiểu nguyên nhân mắc lỗi của em học sinh và bàn biện pháp giúp đỡ. Bằng một thái độ nghiêm túc, bằng tinh thần trách nhiệm bạn hãy biến nó thành một cuộc trao đổi cởi mở và thẳng thắn.

Tuy nhiên bạn cũng phải chuẩn bị tinh thần để đối phó với tình huống vị phụ huynh đó sau khi bị bạn từ chối sẽ tức giận với bạn. Điều đó hoàn toàn có thể xảy ra. Nhưng dù thế nào bạn cũng phải giữ vững nguyên tắc không thỏa hiệp chiếu cố cho những vi phạm kỷ luật nghiêm trọng. Có thể bạn sẽ gặp phải một vài rắc rối nào đó, nhưng lương tâm bạn thanh thản vì đã làm tròn trách nhiệm của một giáo viên chủ nhiệm. và chắc chắn rằng sau đó mọi người (kể cả vị phụ huynh đã bị từ chối ấy) cũng không thể nhìn bạn với ánh mắt coi thường.

*********

7) Khi học sinh lảng tránh thầy cô

Cô Lan chủ nhiệm lớp 8A. Lớp của cô hầu hết đều rất ngoan và lễ phép. Tuy nhiên, cũng có một số các em nam nghịch ngợm, lười học, hay bị cô giáo phê bình.

Nhiều lần, khi gặp những em học sinh này trong sân trường, cô Lan nhận thấy học sinh của mình thường lảng tránh, giả vờ nhìn đi chỗ khác để không phải chào cô.

Nếu là cô Lan, bạn sẽ làm như thế nào? Tại sao bạn lại làm như vậy?

1.     Không nói gì vì cho đó là những học sinh hư hỏng, vô văn hoá, không thể giáo dục được.

2.    Coi như không có chuyện gì vì cho đó là chuyện bình thường, bây h học sinh hầu hết là vậy.

3.    Không nói gì nhưng nhân buổi học nào đó có thể khéo léo kể một câu chuyện tương tự để giáo dục các em.

Ngày nay, nước ta đã thoải mái hơn về tư tưởng, không còn gò bó đến mức thầy giáo nói gì, học sinh cũng phải cho đó là đúng “đã là thấy giáo thì sao có thể nói sai được”. Đó là những quan niệm quá cứng nhắc vì thầy cô giáo cũng là những con người bình thường, cũng có những lúc phạm sai lầm.

Tuy vậy nhân dân ta luôn giữ gìn truyền thống “tôn sư trọng đạo”, các trường đều có khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”. Mỗi em học sinh đi học, trước khi học kiến thức để mở mang sự hiểu biết, các em cần học lễ nghĩa, học cách để làm người. Thầy cô giáo là người trực tiếp dạy dỗ các em, cùng gia đình dìu dắt các em nên người. Chính vì vậy, thế hệ trước thường nhắc nhở thế hệ sau:

“Nhất tự vi sư bán tự vis ư” (Một chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầy). Thầy cô thường được ví dụ như cha mẹ, học sinh sao có thể gặp thầy cô mà lờ đi như không quen biết, không chào hỏi được?

Là giáo viên, bạn cũng không thể lờ đi như không có gì xảy ra. Đây không chỉ là vấn đề nhỏ nhặt, coi đó chỉ là một câu chào, mình cũng không cần, bỏ qua cho xong được. Đó còn là vấn đề về đạo đức, lễ nghĩa. Bạn là giáo viên, không chỉ phải dạy kiến thức cho các em mà còn phải dạy cách cư xử, giao tiếp, uốn nắn học sinh thành những con người đạo đứa tốt, có văn hoá, có trình độ. Vì coi nhẹ vấn đề này mà nhiều giáo viên lại cảm thấy rất bình thường khi học sinh không chào mình, hậu quả là ngày càng nhiều học sinh quên mất rằng chào thầy cô giáo là một quy tắc ứng xử tối thiểu trong giao tiếp. Cũng có học sinh khi thấy thầy cô giáo thì vẫn chạy huỳnh huỵch, nhai nhóp nhép, chào lấy lệ mà chẳng thèm nhìn xem thầy cô giáo phản ứng ra sao, có nghe thấy mình chào không.

Bạn hãy nhân dịp nào đó trong buổi học, khéo léo kể một câu chuyện tương tự để nhắc nhở, giáo dục chung cả lớp. Hãy nhắc cho các em hiểu đó là một việc nên làm, một việc thể hiện văn hoá, đạo đức của con người các em, và cũng là biểu hiện tình cảm của các em với thầy cô giáo. Bạn cũng nên nói với học sinh:

“Nếu cô gặp học sinh của mình ngoài đường mà các em không chào cô thì cô sẽ buồn lắm vì cô nghĩ điều đó là do mình đáng ghét và dữ dằn nên học sinh mới sợ và lẩn tránh không muốn gặp mình”. Câu nói đùa mà thật như vậy sẽ có thể nhắc nhở học sinh chú ý, quan tâm hơn đến thầy cô giáo.

Những học sinh nghịch ngợm, hay bị mắng thường lảng tránh không chào giáo viên cũng có thể do ngượng ngùng, xấu hổ, mặc cảm hoặc sợ hãi. Bạn cũng nên gần gũi hơn với những em này, nhẹ nhàng khuyên bảo các em chứ không nên quá gay gắt mỗi khi phê bình hay trách phạt. Khi đã yêu quý thầy cô giáo, có lẽ không có học sinh nào lại phải giả vờ như không trông thấy hoặc lảng tránh thầy cô giáo chỉ bởi vì… ngại phải chào.

**********

8) Cả lớp đứng lên nhưng một em vẫn ngồi

Khi bạn bước vào lớp, cả lớp đều đứng lên rất ngay ngắn chào cô. Nhưng khi nhìn xuống cuối lớp, bạn phát hiện ra có một em học sinh vẫn ngồi. Trước hiện tượng đó, bạn sẽ xử lý ra sao?

1. Bạn lờ đi coi như không biết và cho cả lớp ngồi xuống rồi bắt đầu bài giảng của mình.

2.    Bạn nhìn thẳng và gọi trực tiếp học sinh đó đứng lên chào giáo viên khi vào lớp.

3.    Bạn cho cả lớp ngồi xuống, sau đó bạn đi xuống chỗ học sinh đó để tìm hiểu nguyên nhân vì sao em lại không thể đứng lên chào cô như các bạn, nếu không thấy học sinh trình bày được lý do gì chính đáng, bạn nghiêm khắc yêu cầu em lần sau phải đứng dậy và có ý thức nghiêm chỉnh khi giáo viên bước vào lớp.

Bắt đầu tiết học, giáo viên vào lớp, học sinh đứng lên chào và giáo viên chào đáp lại, là một điều hiển nhiên. Nó có tác dụng ổn định trật tự lớp học, đồng thời cũng qua đó thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau giữa giáo viên và học sinh. Tuy nhiên, tình huống xảy ra như trên cũng không phải hiếm gặp trong nhà trường.

Khi gặp phải tình huống này, nhiều giáo viên được coi là dễ tính có thể chọn cách xử lý như phương án 1. Nhưng làm như thế là bạn đã để cho học sinh có ý khinh nhờn, coi thường giáo viên. Nếu cứ tiếp tục như thế, e rằng đến một ngày nào đó không chỉ có một mình em học sinh đó không đứng lên chào bạn. Đến lúc đó bạn sẽ làm thế nào? Sẽ hết sức khó khăn để khắc phục đấy!

Cũng có một số giáo viên ứng xử theo cách 2: ngay lúc đó yêu cầu em học sinh đứng dậy chào cô để nâng cao uy tín. Tuy nhiên không phải bao giờ bạn cũng đạt được kết quả theo ý muốn (có thể bạn gặp phải một cô cậu bướng bỉnh nào đó không chịu đứng lên thì sao?). Phải chịu “bó tay” trước mặt học sinh là điều rất bất lợi cho bạn.

Tốt nhất trong tình huống này bạn nên giữ thái độ bình tĩnh, đưa mắt nhìn nhanh cả lớp và dừng lâu hơn ở chỗ em học sinh đó, chờ đợi trong giây lát. Nếu em học sinh đó nhận được “tín hiệu” từ ánh mắt của bạn và tự giác đứng lên thì coi như không có chuyện gì. Nhưng trong trường hợp ánh mắt của bạn không nhận được sự phản hồi thì bạn cũng nên cho lớp ngồi xuống. Sau khi ổn định lớp, bạn đi xuống chỗ em học sinh đó và tìm hiểu nguyên nhân tại sao em không đứng lên chào bạn. Bạn có thể bắt đầu “hỏi thăm” rất nhẹ nhàng: “Em có thể cho cô biết hôm nay em có gặp khó khăn gì mà không thể đứng lên chào cô lúc đầu giờ không?”. Nếu trường hợp em bị đau chân hay một lý do chính đáng nào đó, bạn nên thông cảm. Nhưng nếu chỉ vì một sự “chống đối”, vì lý do không thích, thì bạn nên tỏ thái độ nghiêm khắc. Bạn phải nói rõ cho em hiểu đây không phải là vấn đề thích hay không thích mà là thái độ tôn trọng kỷ luật lớp, tôn trọng giáo viên của một học sinh. Em đã là một học sinh trong lớp thì phải có nghĩa vụ tuân thủ những nội quy đó.

**********

9) Khi cô giáo đến lớp muộn

Một lần vì có việc bận đột xuất nên bạn đã đến muộn 10 phút. Khi vừa bước đến cửa lớp bạn nghe rõ tiếng học sinh trong lớp đang reo hò vì tưởng cô giáo không đến dạy.

Gặp tình huống này bạn xử lý thế nào?

1.    Bạn lờ đi coi như chưa nghe thấy và vẫn vào lớp bắt đầu bài giảng như bình thường.

2.    Bạn bước vào lớp với thái độ bực bội và cho cả lớp nghe một bài giảng về thái độ thiếu tôn trọng thầy cô.

3.    Bạn vào lớp, xin lỗi các em về việc mình đã đến muộn. Đồng thời cũng nhẹ nhàng nhắc nhở học sinh về thái độ vừa rồi và nhanh chóng bắt đầu bài giảng.

Ai đã từng trải qua thời học trò tinh nghịch chắc chắn đã có lần được hưởng cảm giác sung sướng,ạnh phúc khi được thông báo là hôm nay nghỉ học vì giáo viên có việc bận đột xuất. Là một giáo viên, bạn nên hiểu và thông cảm cho hành động này của các em vì cũng đã có một thời mình như thế. Xin đừng vội đánh giá đó là một biểu hiện của thái độ không tôn trọng thầy, cô giáo mà đó đơn giản chỉ là những cảm xúc bồng bột trẻ con của tuổi học trò.

Bạn sẽ trở thành một cô giáo cứng nhắc khi bước vào lớp với thái độ bực tức và gay gắt hơn lại cho cả lớp một “bài giảng” về đạo đức. Làm như thế bạn đã vô tình gây ra một không khí căng thẳng không có lợi cho buổi giảng bài của bạn. Làm như thế bạn cũng không thể chắc chắn rằng lần sau các em sẽ không reo hò khi bạn đến muộn (nhất là sau lưng bạn). Hơn nữa, bạn phải công nhận một điều rằng lỗi trước tiên phải thuộc về bạn, vì đến muộn nên mới để lớp có “cơ hội” như thế chứ!

Vậy bạn sẽ tỏ ra dễ dãi hơn và sẵn sàng bỏ qua, vẫn vào lớp bình thường như không có chuyện gì xảy ra? Thực tế có nhiều giáo viên ứng xư theo cách này vì đơn giản đó là chuyện “thường ở huyện” của tuổi học trò nghịch ngợm, không có gì đáng phải bận tâm cả. Và lúc này trong mắt học sinh, bạn là một cô giáo “cực kỳ dễ tính”. Nhưng dù sao cách bỏ qua “vô điều kiện” của bạn chưa phải là cách ứng xử hay.

Trong tình huống này, dù có tự ái hay không vừa lòng trước hành động đó của học sinh, bạn vẫn nên vào lớp như bình thường. Thay vì “lên lớp” học sinh, bạn thành thật xin lỗi vì việc đột xuất nên đã đến muộn. Đồng thời bạn cũng nên nhẹ nhàng, khéo léo nhắc nhở học sinh về hành động bột phát khi thấy giáo viên đến muộn, khuyên các em lần sau không nên làm như thế. Và bạn cũng không nên để mất quá nhiều thời gian vào những chuyện “ngoài rìa” này bằng cách nhanh chóng bắt đầu bài giảng của mình với tâm lý thoải mái để buổi học được thành công.

**********

10) Khi lớp vắng nhiều học sinh

Bước vào giờ dạy, sau khi điểm danh, bạn biết lớp học vắng đến một nửa số học sinh. Khi hỏi nguyên nhân, bạn biết được là các em bỏ đi đưa đám ma mẹ của một bạn học sinh trong lớp từ tiết trước nên chưa kịp về. Trước tình huống đó, bạn xử lý thế nào?

1.    Vì thấy học sinh nghỉ nhiều, nên bạn tức giận và tuyên bố cho học sinh nghỉ luôn không tiến hành dạy giờ đó nữa.

2.    Bạn vẫn tiến hành dạy bình thường để không ảnh hưởng đến quyền lợi của các em còn lại, và nói sẽ phạt các em không có mặt trong buổi học hôm nay.

3. Bạn ghi tên những học sinh vắng mặt, tuyên bố sẽ lùi việc giảng bài mới sang buổi sau, và sau đó tổ chức cho học sinh làm bài tập tại lớp, tránh việc để trống giờ.

Dù là một giáo viên dễ tính đến mức nào đi nữa cũng không thể “vui vẻ” trước tình trạng đã đến giờ vào học mà lớp vắng đến một nửa số học sinh. Bạn có thể tức giận, tự ái vì cho rằng học sinh đã không tôn trọng mình. Điều đó hoàn toàn dễ hiểu. Nhưng vì phút tức giận ấy mà bạn sẵn sàng tuyên bố cho học sinh nghỉ học luôn một tiết là quá nóng vội. Thứ nhất, bạn đã vi phạm quy chế của nhà trường; thứ hai, bạn đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi của học sinh.

Trên thực tế có nhiều giáo viên sẽ xử lý theo cách thứ hai, vẫn tiến hành bài giảng như bình thường để hoàn thành nhiệm vụ của mình. Cách xử lý này có thể đảm bảo quyền lợi của các em học sinh đang có mặt ở lớp và bạn cũng không sợ mang tiếng là cho học sinh nghỉ tự do. Nhưng như vậy còn các em học sinh vắng mặt thì sao? Bởi vì, dù sao các em cũng vắng vì một lý do khá chính đáng. Bạn vẫn kiên quyết xử lý “rắn” trong khi biết rõ nguyên nhân đó e rằng không tránh khỏi việc “mang tiếng” là cứng nhắc, thậm chí “vô tình”.

Việc đảm bảo kỷ cương trong học đường, nhất là với các em học sinh phổ thông là hết sức cần thiết. Nhưng đôi khi các giáo viên cũng phải tính đến những trường hợp bất đắc dĩ để có cách ứng xử linh hoạt. Ở đây các em đến muộn vì lý do là đi đám ma mẹ một bạn trong lớp nên giáo viên có thể thông cảm và không nên tức giận. Tốt nhất bạn không nên dạy ngay vào bài mới để ảnh hưởng đến quyền lợi của các em vắng mặt. Nhưng cũng không thể để trống giờ cho các em học sinh ngồi tán gẫu trong lớp được. Bạn nên cho học sinh ôn luyện một số bài tập trong khi chờ các em kia kịp về.

Nhưng khi các em đã có mặt đầy đủ, bạn cũng nên nhẹ nhàng nhắc nhở các em lần sau chú ý sắp xếp thời gian để không về quá muộn ảnh hưởng đến việc học tập. Với thái độ cảm thông và cách xử lý nghiệm khắc nhưng có tình, chắc chắn bạn sẽ nhận được sự ủng hộ của học sinh và khiến các em ngày càng tôn trọng và yêu quý bạn hơn.

**********

11) Học sinh chê bài giảng của giáo viên

Là một giáo viên mới ra trường, tình cờ bạn nghe được hai học sinh đi trước đang nói chuyện và có ý chê bai bài giảng của bạn vừa nông cạn, vừa kém hấp dẫn. Trong tình huống đó, bạn sẽ làm gì?

1. Lờ đi như không nghe thấy họ nói gì và đi tiếp.

2.    Đi vượt lên trên và hỏi “Hai em trò chuyện gì mà vui thế?” nhằm chấp dứt câu chuyện “buôn dưa lê” lung tung, phê phán giáo viên không đúng chỗ và cũng là để “nhắc khéo” cho chúng biết bạn đã nghe thấy.

3.    Không phản ứng gì vội mà chú ý lắng nghe hết câu chuyện xem hai học sinh đó phàn nàn về vấn đề gì. Khi biết được thông tin, bạn có thể xem lại cách dạy của mình cho phù hợp. Buổi lên lớp sau bạn gợi ý lại vấn đề bằng cách hỏi các em về cách dạy của mình và “vô tình” mời một trong hai em hôm qua lên phát biểu. Sau đó bạn hứa sẽ tiếp thu và nhắc nhở các em nên nói chuyện một cách trực tiếp, thẳng thắn với giáo viên, không nên biến nó thành những câu chuyện phiếm sau lưng các thầy cô.

Việc bàn tán về các thầy cô giáo dường như đã là một “căn bệnh mãn tính” của học sinh. Nào là cô này xinh, cô kia xấu, cô này ăn mặc “model”, thầy kia có nụ cười duyên, đôi mắt đẹp, rồi cô kia có dáng đi “hãm tài”… vô vàn những “đặc điểm” của các thầy cô trở thành đề tài cho các cuộc bàn luận sôi nổi ở mọi lúc mọi nơi. Là một giáo viên trẻ bạn nên “làm quen” dần với điều này và đôi khi cũng phải coi nó là “chuyện thường ngày ở huyện” nên không cần để ý.

Nhưng lần này bạn vô tình nghe thấy câu chuyện về cách giảng bài của bạn. Không thể bỏ ngoài tai được rồi. Là một giáo viên trẻ mới về trường, bạn luôn có tâm lý lo lắng, “nghe ngóng” xem có ai bàn tán gì về cách dạy của mình không? Phương pháp truyền đạt của mình đã thực sự phù hợp chưa?... Vì vậy khi nghe lời phàn nàn dù không trực tiếp và chưa chắc đã chính xác này cũng làm bạn giật mình. Bạn sẽ “hành động” ngay lập tức bằng cách đi vượt lên trên và ra tín hiệu cho chúng biết là bạn đã nghe thấy, và “liệu hồn” mà chấm dứt ngay. Điều đó cũng cần thiết để ngăn chặn việc nói năng về giáo viên không đúng chỗ, nhưng cũng chỉ là giải pháp tạm thời mà thôi. Biết đâu khi bạn đi qua rồi chúng còn bàn tán nhiệt tình hơn thì sao!

Hay bạn sẽ bỏ qua vì cho rằng đó chỉ là những câu chuyện thường ngày, chẳng có gì lạ của học sinh, không đáng phải bận tâm. Nếu nghĩ như vậy e rằng bạn đã quá chủ quan. Vì biết đâu những lời nói đó lại phản ánh đúng sự thật, một sự nhận xét rất cần thiết để bạn tiến bộ mà không bao giờ bạn có thể nghe một cách trực tiếp.

Vì thế hãy thận trọng và bình tĩnh hơn, cố gắng lắng nghe hết những điều mà hai học sinh đó đang “trò chuyện” về mình (mặc dù phải nói thẳng rằng “nghe trộm” câu chuyện của người khác là việc làm hơi xấu, bạn không nên vận dụng nó một cách thường xuyên). Sau đó bạn chắt lọc thông tin và xem lại cách dạy của mình xem có gì chưa ổn và tìm cách khắc phục. Nhưng điều này đòi hỏi sự điềm tĩnh, biết lắng nghe và thấu hiểu học sinh mà không phải giáo viên nào cũng có được. Thái độ luôn sẵn sàng tiếp thu để thay đổi rất cần thiết cho những giáo viên trẻ muốn cải thiện khả năng giảng dạy của mình.

Và trong buổi học hôm sau chắc chắn bạn phải dành ra một khoảng thời gian để thẩm định lại thông tin. Bạn có thể bắt đầu vấn đề một cách nhẹ nhàng cởi mở: “Như các em biết cô là một giáo viên trẻ, mới ra trường nên kinh nghiệm nghề nghiệp còn rất non nớt. Chính vì vậy cách giảng bài của cô chắc chắn sẽ còn những chỗ chưa sâu sắc, chưa phù hợp. Trước hết cô mong các em hiểu và thông cảm cho cô. Nhưng điều cô mong muốn hơn đó là các em sẽ góp ý, giúp đỡ cô để cô có thể thay đổi. Nếu các em không cho cô biết thì trước hết người thiệt thòi sẽ là các em. Các em hoàn toàn có quyền phát biểu thẳng thắn những suy nghĩ của mình vì mục đích xây dựng, cô rất cảm ơn và trân trọng những ý kiến đó”. Dừng một lát để học sinh có thời gian để suy nghĩ nghiêm túc về vấn đề này, bạn có thể tiếp tục bằng cách mời các em phát biểu. Nhân cơ hội này bạn cũng nên “đánh tiếng” cho hai em học sinh hôm qua đã bàn tán sau lưng bạn là bạn đã biết các em “nói xấu” về bạn bằng cách “vô tình” gọi một trong hai lên trình bày ý kiến của mình. Kết thúc buổi thảo luận đó, bạn cần phải chốt lại vấn đề và không quên nhắc nhở các em: “Cô rất vui vì hôm nay các em đã nói lên những suy nghĩ của mình. Cô hứa sẽ có sự điều chỉnh để phù hợp với các em hơn. Cô trò chúng ta cùng phấn đấu vì một kết quả tốt đẹp nhất. Nhưng cô mong rằng lần sau có vấn đề gì các em hãy cứ trao đổi thẳng thắn với các thầy cô giáo, đừng e ngại điều gì cả. Đó là quyền lợi chính đáng của các em. Tuyệt đối không nên đem những vấn đề đó ra bàn tán, nếu “chẳng may” các thầy cô biết được sẽ nghĩ không hay về các em”.

Sau cuộc trò chuyện vừa chân tình vừa nghiêm khắc ấy, chắc chắn học sinh sẽ cảm phục bạn hơn không chỉ vì bản lĩnh của một cô giáo trẻ mà còn vì sự cởi mở, tinh thần cầu tiến, không tự ái cá nhân, luôn phấn đấu vì tương lai của học trò.

**********

12) Học sinh mất tiền trong lớp

Hồi trống báo hiệu bắt đầu tiết học thứ hai vang lên, tôi bước vào lớp. Nhưng bài học mới chỉ bắt đầu được vài phút thì một em học sinh đứng lên thất thanh: “Thưa… ưa… ưa… cô em bị mất tiền. Em mang tiền đi đóng quỹ lớp mà sau giờ ra chơi em vào thì đã không thấy đâu".

Cả lớp nhốn nháo, em học sinh không ngừng khóc. Vào hoàn cảnh của tôi lúc đó bạn sẽ làm gì?

1.     Bạn yêu cầu học sinh đó ngồi xuống và nói: “Tiền em mang đi thì phải cất giữ cẩn thận, bây giờ trót mất rồi cô biết làm thế nào”, và khuyên em đó đành cho qua vì cũng không đáng là bao.

2.   Bạn dừng ngay bài giảng của mình và tiến hành truy tìm thủ phạm.

3.    Bạn ân cần nói với học sinh cứ bình tĩnh ngồi xuống tiếp tục học. Sau đó bạn cố gắng kết thúc bài sớm, dành ra 10 - 15 phút để giải quyết vấn đề của em. Bạn sẽ dùng lời lẽ nghiêm khắc nhưng ân cần để thuyết phục em học sinh nào đã trót lấy tự giác trả lại cho bạn.

Đây là vấn đề liên quan đến chuyện tiền bạc nên các em không thể tự giải quyết mà chắc chắn sẽ tìm đến sự giúp đỡ của giáo viên. Và dù số tiền đó là ít hay nhiều thì bạn vẫn phải đứng ra phân giải để chấm dứt ngay hiện tượng lấy trộm tiền của nhau trong lớp học.

Nhưng ngặt một nỗi đây là chuyện đã xảy ra trong giờ ra chơi, không một ai để ý nên chắc chắn không hy vọng gì có được nhân chứng. Chính vì thế nhiều giáo viên đã chọn cách xử lý 1 vì như thế bạn cũng không mất thời gian đi “mò kim đáy bể” mà lại làm mất tiết học của cả lớp. Và một số tiền “không đáng bao nhiêu” ấy bạn khuyên em nên về nhà xin lại bố mẹ. Nhưng như thế là bạn đã cố tình làm ngơ để cho tật xấu trộm cắp tiền của bạn bè ngang nhiên tồn tại trong lớp học. Và lần sau biết đâu lại là một em học sinh khác cũng kêu mất tiền! Bạn khuyên em nên cho qua vì theo suy nghĩ của bạn nó chẳng đáng bao nhiêu. Nhưng bạn có nghĩ đến tình huống phụ huynh học sinh sẽ nghĩ gì khi con họ thông báo là bị mất tiền ngay ở trong lớp học mà cô giáo không có biện pháp gì. Còn nữa nếu đó là một em có hoàn cảnh gia đình khó khăn thì khoản tiền đó cũng đáng kể đấy chứ!

Cũng có nhiều người cho rằng đây là vấn đề rất nghiêm trọng ở lứa tuổi học trò nên cho dừng ngay tiết học và truy tìm thủ phạm. Trong tình huống mất tiền không rõ ràng như thế liệu bạn có chắc chắn vào khả năng “phá án” của mình? Bạn có nghĩ đến trường hợp sau một thời gian căng thẳng cố gắng đến mấy bạn cũng không thể tìm ra thì tính sao đây? Uy tín của bạn ít nhiều sẽ bị ảnh hưởng, và cả lớp mất một tiết học, chịu đựng không khí căng thẳng nghi ngờ lẫn nhau mà vấn đề vẫn không được giải quyết. Đành rằng phương án xử lý này có thể nói lên trách nhiệm và sự quan tâm đến các vấn đề trong lớp học của bạn nhưng nó sẽ đẩy bạn vào nhiều tình huống khó xử khác và bạn rất dễ vận dụng những biện pháp “rắn” không cần thiết. Vì bạn nên biết rằng ở lứa tuổi này các em thường rất sợ bị dư luận tập thể lên án, coi thường, thậm chí hắt hủi vì tội trộm cắp tài sản của bạn là tật xấu không thể bỏ qua. Nên mặc dù có thể đã “trót cầm nhầm” nhưng vì bạn đang truy xét đến cùng và rất gay gắt nên em đó sẽ tìm mọi cách để tẩu tán “tang vật” chứ không bao giờ để bạn phát hiện ra.

Việc cần làm trước tiên trong tình huống này là bạn phải trấn an em học sinh đó để em không hoảng hốt. Bạn có thể nói: “Cô rất hiểu sự lo lắng của em nhưng em cứ bình tĩnh, đã có cô ở đây. Nhưng bây giờ đang là tiết học, chắc em cũng không muốn vì việc riêng của mình mà ảnh hưởng đến tất cả các bạn trong lớp. Cô hứa sau tiết học này cô sẽ giải quyết giúp em”. Đó cũng có thể coi là “kế hoãn bình” để bạn có thời gian suy nghĩ tìm ra giải pháp tối ưu nhất. Sau đó bạn cố gắng kết thúc bài giảng của mình sớm, dành ra một khoảng thời gian để giải quyết vấn đề.

Trước tiên bạn nên khuyên em học sinh đó xem xét lại thật kỹ xem có thật sự là mất tiền không và có thể là mất ở đâu đó sau đấy mới đến lớp. Nếu sau khi em đã xem xét kỹ và khẳng định với bạn rằng đã mất trong lớp học thì vấn đề lại trở nên khá nghiêm trọng rồi đấy! Lúc này bạn cần giữ một thái độ bình tĩnh, ôn tồn để nói chuyện với các em học sinh trong lớp. Bằng những lời lẽ nhẹ nhàng, có sức thuyết phục, bạn “kêu gọi” tinh thần tự giác của các em: “Cô biết lớp ta từ trước đến nay rất thương yêu nhau, đoàn kết và luôn giúp đỡ nhau trong mọi lĩnh vực. Chính vì vậy cô tin không bao giờ có trường hợp lấy trộm tiền hay tài sản của nhau. Hôm nay bạn A có mất một số tiền. Tuy đối với nhiều em đó không phải là một điều gì to tát cả, nhưng trong điều kiện hoàn cảnh nhà bạn A rất khó khăn để có thể thuyết phục bố mẹ cho lại. Vậy các em thử đặt vào hoàn cảnh của bạn A, các em sẽ hiểu và cảm thông với bạn. Cô mong rằng nếu bạn nào đã “trót” cầm hay nhặt được tiền của bạn thì cho bạn xin lại. Nếu không muốn đưa trực tiếp cho bạn thì có thể lên gặp cô để nộp quỹ cho bạn A. Cô sẽ rất cám ơn và đánh giá cao sự trung thực ấy. Các em biết không, thực ra cô không thiếu cách để truy xét các em đến cùng nhưng cô đã không làm như vậy, vì cô biết các em không bao giờ muốn điều đó và điều quan trọng là cô tin vào tình cảm của các em dành cho bạn bè cùng lớp học”.

Những lời lẽ chí tình ấy của bạn chắc chắn sẽ khiến các em tôn trọng và em nào đã trót phạm lỗi cũng có thêm dũng khí để nhận lỗi, vì em tin tưởng rằng cô sẽ không bao giờ mạt sát, phê bình em gay gắt và em vẫn có thễ giữ được tình cảm và sự tôn trọng của các bạn trong lớp mặc dù mình đã phạm tội.

**********

13) Khi học sinh đến muộn

Bạn đang say sưa giảng bài thì một học sinh đi học muộn xin vào lớp làm cắt ngang bài giảng của bạn. Lúc này giờ học đã bắt đầu được 15 phút. Bạn bực mình vì bị mất hứng. Vậy bạn xử lý như thế nào?

1.     Bạn hỏi “Tại sao bây giờ mới đến, có biết vào học từ mấy giờ không?” rồi mới nói với giọng bực tức: “Vào đi”

2.    Nhất định không cho học sinh vào lớp, phạt đứng ngoài cửa đến hết tiết học mới được vào lớp.

3.    Nhẹ nhàng ra hiệu cho học sinh vào lớp, tiếp tục giảng bài bình thường rồi hết tiết học mới gọi học sinh lên, tìm hiểu nguyên nhân đi học muộn của em ấy rồi nhắc nhở.

Học sinh đi học muộn là điều rất thường gặp, có thể do nguyên nhân chủ quan hoặc khách quan, do đó cũng không nên làm to chuyện, xử lý quá nghiêm khắc và gay gắt. Ngay cả bạn, là giáo viên, chắc bạn cũng không thể cam đoan bạn sẽ không bao giờ đi muộn. Nếu ngày hôm trước bạn cương quyết không cho học sinh đi muộn được vào lớp mà ngay ngày hôm sau chính bạn lại có việc đột xuất phải đến muộn thì bạn phải làm thế nào? Đừng để học sinh cho rằng bạn cậy mình là giáo viên nên không ai dám phê bình bạn, bạn được quyền đi muộn còn học sinh thì không!

Do vậy, bạn không thể ứng xử như cách hai, khăng khăng không cho học sinh vào lớp hoặc phạt học sinh đứng ngoài cửa đến hết tiết học mới được vào lớp. Làm như thế, học sinh sẽ không tiếp thu được bài giảng và bạn cũng không thể tập trung giảng bài được. Nếu để học sinh lang thang ở ngoài thì có điều gì xảy ra, bạn sẽ phải chịu trách nhiệm. Còn nếu phạt em ấy đứng ở cửa lớp thì thật không hay, những giáo viên khác đi qua sẽ thắc mắc, còn học sinh trong lớp cũng sẽ bị phân tâm, để ý và cười em bị phạt ở ngoài chứ không chú ý vào bài giảng nữa.

Nếu bạn chọn cách thứ nhất, bạn sẽ làm mất thời gian vô ích, lại làm mất hứng giảng bài của chính bạn và làm mất sự tập trung chú ý của học sinh, làm không khí lớp học căng thẳng và em học sinh bị mắng cũng ấm ức.

Bạn chỉ nên nhẹ nhàng ra hiệu cho học sinh vào lớp bằng cách gật nhẹ rồi tiếp tục giảng bài bình thường. Như vậy, giờ giảng vẫn được tiếp tục, không bị gián đoạn và học sinh cũng không có gì để bàn tán, phân tán sự chú ý. Hết tiết học, bạn hãy gọi em học sinh lên, tìm hiểu nguyên nhân đi học muộn của em ấy rồi nhắc nhở, động viên, khuyến khích em ấy đi học đúng giờ. Bạn cũng nên nhắc học sinh mượn vở các bạn khác để xem lại phần bài học em không được nghe vì đi muộn. Nếu em ấy thường xuyên đi học muộn như vậy, bạn phải có biện pháp xử lý nghiêm khắc hơn như báo với giáo viên chủ nhiệm hoặc gặp gia đình để nhắc nhở em đi học cho nghiêm túc. Bạn cũng có thể nhờ các em ở gần nhà qua rủ em đó đi học cùng. Đối với cả lớp, cũng nên nhắc nhở các em đi học cho đúng giờ, chấp hành kỷ luật của nhà trường. Phải tỏ ra nghiêm khắc để học sinh hiểu rằng bạn sẽ không dễ dàng bỏ qua cho những học sinh không chấp hành kỷ luật.

**********

14) Một tình huống khó xử trong phòng thi

Trong phòng thi có một em học sinh là con của vị giám đốc cơ quan chồng bạn đang công tác, bị bắt quả tang đang quay cóp bài và thậm chí còn có lời lẽ thiếu lễ phép với giám thị. Bạn cũng có mặt ở đó. Vậy bạn sẽ ứng xử sao đây?

1.     Quay đi chỗ khác coi như không biết hoặc vì không thuộc quyền hạn giải quyết của mình.

2.    Bạn cố gắng xin giám thị tha cho em đó chỉ vì “đó là con của một nhân vật rất quan trọng ở cơ quan chồng bạn”.

3. Bạn kiên quyết để cho giám thị xử lý theo đúng nguyên tắc, đồng thời giải thích cho em đó biết mức độ vi phạm của mình và có hướng khắc phục. Nhưng để không gây căng thẳng trong mối quan hệ của bạn và em đó, đồng thời tránh tiếng “thấy người quen mà không giúp”, bạn có thể nói với em là bạn sẽ nói với Hội đồng kỷ luật nâng đỡ em nếu như em thực sự có quyết tâm khắc phục khuyết điểm.

Trong mối quan hệ xã hội chồng chéo, phức tạp như hiện nay thì tình huống của người giáo viên này không phải là hiếm gặp. Nếu là người nhà ruột thịt của bạn thì còn dễ vì dù sao họ cũng có thể thông cảm được. Đằng này lại là con của một vị lãnh đạo trong cơ quan chồng bạn, có thể rất có ảnh hưởng đến con đường công danh của anh ấy. Có khi chỉ cần sự “quan tâm, tạo điều kiện” của bạn đối với học sinh thì biết đâu phụ huynh của em đó sẽ cho chồng bạn những cơ hội thuận lợi. Nhưng cũng vì thế mà chỉ cần thái độ không “thiện chí hợp tác” của bạn cũng có thể gây khó khăn cho anh ấy. Vậy bạn phải xử lý thật khéo léo để không phá vỡ nguyên tắc trong việc giáo dục học sinh nhưng cũng không làm tổn hại đến mối quan hệ của chồng mình.

Nhiều người sẽ chọn phương án 1. Đó là cách rút lui an toàn nhất để phụ huynh cũng không thể có gì trách cứ bạn. Nhưng bạn có tính đến trường hợp học sinh đó đã nhìn thấy bạn và biết rằng bạn đã cố tình làm ngơ? Lúc đó thì rắc rối to! Đôi khi lảng tránh để đỡ phiền hà cho bản thân lại không phải là cách xử lý hay.

Vậy theo bạn xử lý theo cách 2? Cũng không ít trường hợp giáo viên chọn cách này. Đơn giản đó là một cơ hội để bạn tỏ rõ sự quan tâm giúp đỡ của mình đối với học sinh đó, và hy vọng rằng việc làm đó sẽ có tác động tốt đến vị lãnh đạo ở cơ quan chồng bạn. Nhưng như vậy bạn sẽ đối mặt ra sao với học sinh của mình, chúng có còn kính trọng bạn không khi chỉ vì lợi ích cá nhân mà bạn đã sẵn sàng bỏ qua cho học sinh phạm lỗi. Bạn luôn nhắc nhở học sinh về sự công bằng, nghiêm khắc, nhưng chính hành động của bạn phản tác dụng mất rồi! Và chắc chắn sự bao che ấy cũng không có lợi gì cho học sinh đã vi phạm kỷ luật vì sẽ tạo cho chúng tâm lý “đã có người che chở rồi, muốn làm gì thì làm”. Như vậy bạn không thể tránh khỏi cảnh phải đứng ra xin xỏ vài lần sau nữa. Xử lý theo cách này lợi thì chưa thấy đâu nhưng cái hại thì đã bày ra trước mắt.

Trong tình huống này, cách tốt nhất là bạn luôn luôn giữ vững sự nghiêm khắc và công tâm của mình. Dù là con của một người có địa vị đi nữa nhưng đã vi phạm kỷ luật thì cần phải được xử lý. Bạn nhẹ nhàng giải thích cho em học sinh đó biết rằng em đã vi phạm vào nội quy của trường nên không thể xin các thầy tuyên bố “trắng án” trước sự chứng kiến của đông đảo mọi người được. Bạn có thể nói: “Cô có thể giúp em xin với các thầy cô giám thị nhưng như thế thì các bạn sẽ nghĩ như thế nào về cô, về em? Chắc chắn là sự coi thường đúng không? Nhưng em yên tâm, em vi phạm lần đầu thì các thầy cô chỉ lập biên bản để nhắc nhở em thôi chứ không có gì nặng nề cả. Nếu em thực sự nhận thấy lỗi của mình và có ý thức sửa chữa thì thầy cô sẽ sẵn sàng giúp đỡ em”. Với những lời lẽ chí tình ấy của bạn chắc chắn rằng dù không nhận được “sự bào chữa hiệu quả” của bạn nhưng học sinh đó cũng không giữ tâm lý bất bình, tức giận với bạn.

**********

15) Học sinh không học thêm ở lớp của thầy

Hiền là một học sinh vào loại khá giỏi trong lớp. Em đã đi học tại lớp học thêm của thầy B (giáo viên dạy môn Toán ở lớp em) đã hai năm. Nhưng sang năm lớp 12 em không theo học thầy nữa mà chọn học thêm tại một thầy dạy Toán ở trường khác.

Biết được điều này, thầy B có vẻ không hài lòng, mỗi lần gọi Hiền lên bảng trả lời thầy thường đặt ra những câu hỏi rất khó, điểm bài kiểm tra của Hiền tự nhiên “sa sút” hẳn. Hiền đã gặp bạn để tâm sự. Với tư cách là cô giáo chủ nhiệm, bạn xử lý thế nào?

1.     Phản đối ngay những lời em nói vì cho rằng không bao giờ một thầy giáo như thầy B lại có thái độ đó với học sinh.

2.    Tỏ ra thông cảm với tâm sự của học sinh và hứa sẽ lựa lời nói giúp với thầy dạy Toán.

3.    Bạn khuyên em học sinh trước hết cần xem lại nhận định của mình có chính xác hay không hay chỉ là “cảm giác” như thế. Sau đó em tìm một cơ hội nào đó để khéo léo tìm hiểu nguyên nhân cách cư xử của thầy với em. Và để em có thể yên tâm phần nào, bạn hứa sẽ có dịp chuyện trò với thầy giáo B để thầy hiểu và thông cảm cho em.

Có thể nói hiện nay học sinh ít gặp phải vấn đề này và cũng không còn hiện tượng thầy giáo trù dập học sinh khi không tham gia học thêm ở lớp của thầy. Nhưng bạn có chắc rằng tình huống này không bao giờ xảy ra trong quá trình bạn tham gia công tác chủ nhiệm?

Đây là một tình huống hiếm gặp nhưng lại khá phức tạp vì nó động chạm đến vấn đề tế nhị, không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ thầy trò mà còn là tình cảm giữa các đồng nghiệp với nhau. Chính vì thế đòi hỏi ở bạn sự sáng suốt và khéo léo.

Lựa chọn theo cách 1 bạn sẽ tránh được những rắc rối với đồng nghiệp. Bạn cũng thừa biết rằng học sinh bạn có thể dạy một, hai năm hoặc ba năm là cùng trong khi mối quan hệ với đồng nghiệp là mối quan hệ lâu dài, thường xuyên, hàng ngày “chạm mặt với nhau”, không “dại” gì vì chuyện nhỏ của học sinh mà ảnh hưởng đến mối quan hệ đó. Nhưng như vậy còn trách nhiệm là một giáo viên chủ nhiệm và lương tâm nghề nghiệp của bạn thì sao? Và thái độ của bạn lúc đó rất dễ khiến em học sinh đó nghĩ rằng bạn “bao che” cho đồng nghiệp và không dám bênh vực quyền lợi của học sinh. Niềm tin của học sinh đối với bạn theo đó mà giảm dần.

Bạn sẽ lựa chọn cách 2? Và đương nhiên đối với học sinh lúc đó bạn trở nên vĩ đại vô cùng. Nhưng bạn sẽ nói như thế nào với thầy dạy Toán? Chả lẽ lại “kết luận” thầy không hài lòng về học sinh khi không tham gia vào lớp học thêm của thầy? Mà bạn thừa biết rằng đây mới chỉ là những lời tâm sự từ một phía của em học sinh và cũng chỉ là nhận định “thầy có vẻ không hài lòng”. Nếu đây chỉ là nhận định chủ quan của cá nhân em và không đúng sự thật thì quả là tai hại, bạn đã xúc phạm nghiêm trọng đến một đồng nghiệp đáng kính của mình rồi đấy.

Vậy lựa chọn hai cách trên đều thể hiện sự nóng vội và chủ quan trong nghệ thuật ứng xử sư phạm của bạn. Trong trường hợp này, khi chưa biết được mức độ chính xác của thông tin đến đâu bạn cần giữ thái độ điềm tĩnh, hỏi han em đó thật cặn kẽ và khuyên em nên xem xét lại. Bạn có thể nói: “Cô hiểu nỗi lo lắng của em vì đây là năm học rất quan trọng. Các em hoàn toàn có quyền lựa chọn học thêm ở một thầy giáo phù hợp. Là thầy cô, ai cũng mong các em tiến bộ và có kết quả học tập tốt. Chính vì thế theo cô em nên xem lại thật kỹ bài làm của mình xem có chỗ nào không phù hợp với cách dạy của thầy không. Và biết đâu những câu hỏi khó của thầy lại xuất phát từ mong muốn em tiến bộ. Nếu thực sự khi đã xem xét kỹ mà em vẫn không tìm ra được nguyên nhân thì em nên tìm một cơ hội nào đó thật phù hợp, khéo léo hỏi thầy xem do đâu mà bài của em điểm không cao để em có cách khắc phục. Cô nghĩ rằng với sự bình tĩnh, khéo léo, tế nhị và tôn trọng thầy giáo của em, chắc chắn em sẽ có được câu trả lời. Và để em yên tâm là bạn không bỏ mặc vấn đề của em, bạn có thể hứa: “Về phía cô, cô sẽ lựa lời trò chuyện với thầy B để thầy hiểu và thông cảm cho em”. Nhưng bạn cũng nên nhắc em không nên đem chuyện này ra để bàn tán làm chủ đề cho những cuộc “buôn dưa lê” trên lớp. Điều đó không giúp em cải thiện được tình hình mà chỉ làm cho quan hệ thầy trò xấu đi mà thôi.

**********

16) Nhắc lại thầy vừa nói gì?

V. là một học sinh bướng bỉnh nhất lớp mà hầu như giáo viên nào cũng biết tiếng. Trong giờ Toán, thầy X. đang say sưa giảng bài (về một vấn đề khó của chương trình), cả lớp đang chú ý lắng nghe. Riêng V. ngồi dưới cứ khi nào thầy quay mặt lên bảng là lại trêu chọc mấy bạn bên cạnh rồi tủm tỉm cười một mình.

Bất chợt thầy quay xuống thấy V. đang cười, trêu bạn, thầy giáo nghiêm khắc:

- V., em đứng dậy và nhắc lại thầy vừa nói gì?

V. đứng dậy và nhanh nhảu đáp:

- Thưa thầy… thầy vừa nói :”V., em đứng dậy và nhắc lại thầy vừa nói gì” ạ. Cả lớp cười ồ lên, còn thầy giáo thì đỏ mặt tía tai.

Vào “tình cảnh” này của thầy giáo X., bạn sẽ làm gì?

1.    Đành làm ngơ và quay lên bục giảng tiếp tục công việc của mình, không để ý đến em học sinh đó nữa.

2.     Bạn tức giận đuổi em đó ra khỏi lớp vì đã có thái độ không nghiêm túc với thầy cô giáo.

3.    Bạn bình tĩnh nhìn thẳng vào em học sinh và yêu cầu em nhắc lại vấn đề bạn đang giảng. Nếu em tỏ ra lúng túng và không trả lời được thì bạn phải có sự nhắc nhở thật nghiêm khắc.

Sự bướng bỉnh, “láu cá” của học sinh đôi khi đẩy giáo viên vào những tình huống “dở khóc dở cười”. Trong những tình thế đó nếu bạn không thực sự nhanh trí, thông minh thì khó có thể xử lý một cách thành công.

Hiện tượng học sinh trong lớp không chú ý nghe giảng, lại trêu chọc bạn không lấy gì làm lạ, nhất là bạn lại đang dạy ở một lớp có nhân vật “thầy cô nào cũng biết tiếng”. Một số giáo viên do đã quá quen với chuyện đó, vả lại cũng không muốn phải trực tiếp đối mặt với những học sinh cá biệt ấy nên cũng đành “làm ngơ”.

Nhưng là một giáo viên nghiêm khắc bạn không thể chấp nhận được chuyện đó. Việc làm của bạn là cần thiết để duy trì kỷ cương lớp học đồng thời đảm bảo quyền lợi của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức trên lớp, vì sự quậy phá trêu chọc của em học sinh đó sẽ làm ảnh hưởng đến việc học tập của các bạn khác và không coi trọng sự có mặt của giáo viên.

Không ngờ một giáo viên nghiêm khắc như bạn cũng có lúc bị học sinh “giỡn mặt”. Bạn yêu cầu học sinh đứng dậy nhắc lại lời bạn nói là hành động nhắc nhở thái độ thiếu tập trung của em đó, vì bạn biết chắc rằng có hỏi em đó cũng không nói được. Chắc chắn bạn chờ đợi một sự ấp úng từ học sinh và chuẩn bị một “bài” cảnh cáo. Nhưng không ngờ một “sơ hở” trong câu nói của bạn đã bị học sinh đó “tận dụng” tạo ra một đòn “phản bác”. Quả thật phải thừa nhận là câu trả lời của cậu học sinh đó không sai, nhưng đó không phải là điều bạn cần hỏi. Và bạn sẽ tức giận đuổi học sinh ra khỏi lớp vì thái độ vô lễ? Nhưng bạn nên nhớ rằng đây là một học sinh bướng bỉnh và giỏi lý sự nên sẽ không dễ dàng “đầu hàng”, chắc chắn sẽ tiếp tục “đấu tay đôi” với bạn chứ nhất định không chịu thi hành. Lúc đó bạn sẽ phải xử lý ra sao? Sự nóng vội đã đẩy bạn lấn sâu vào tình thế khó xử.

Bình tĩnh một chút bạn sẽ nhận ngay ra rằng đó chỉ là sự chống chế và láu cá của học sinh. Và phải công nhận là lập luận của cậu học sinh này cũng không phải không có lý. Nhưng “cái lý” của cậu ta bạn lại bám vào chính sơ hở trong câu nói của bạn. Chính vì vậy tốt nhất trong lúc này bạn không nên để câu chuyện chấm dứt ở đó mà tiếp tục phải “làm ra nhẽ”. Bạn phải tự trấn an mình trước tiếng cười của học sinh và “vẻ đắc thắng” của cậu học sinh đó. Sau đó bạn tìm cách khắc phục sơ hở của mình bằng cách đặt lại một câu hỏi khác, rõ ràng và chính xác hơn: “Em nhắc lại thầy vừa giảng về phần gì?”. Chắc chắn em học sinh đó sẽ không còn cách nào để chống chế, và tùy tình hình cụ thể mà bạn quyết định cách xử lý phù hợp. Nhưng dù biện pháp nào thì bạn phải tỏ ra hết sức nghiêm khắc để chấn chỉnh ngay hiện tượng học sinh thiếu lễ độ với giáo viên lại hay chống chế và lý sự “cùn”.

**********

17) Khi học sinh làm bài tập toán, lý trong giờ giảng văn

Thầy Tâm nổi tiếng là người rất thương học sinh và cũng là người nghiêm túc trong công việc. Thầy dạy môn văn ở một lớp chuyên Toán-Lý-Hóa toàn học sinh khá giỏi. Do áp lực thi vào đại học nên bất cứ giờ học văn nào của thầy, các em cũng lén lôi đề toán, lý ra để giải. Thầy rất buồn, nhưng vì thương học sinh nên thường chỉ nhắc nhở mà không nỡ lần nào phạt nặng.

Một hôm, thầy lại bắt gặp và nhắc nhở nhưng các em vẫn lén cúi xuống bàn giải tiếp. Ở vào địa vị của thầy Tâm, bạn sẽ xử lý thế nào?

1.    Tiếp tục cho qua vì có nhắc cũng vô ích và nghĩ rằng các em không học thì ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của các em mà thôi.

2.    Nhắc nhở nghiêm khắc hơn và nói sẽ báo lại với giáo viên chủ nhiệm và ghi vào sổ đầu bài phê bình các em thiếu ý thức, không tôn trọng giáo viên.

3.    Nhắc nhở các em không tiếp tục làm bài mà chú ý vào nghe giảng. Cuối giờ học, bạn dành ra vài phút để tâm sự với các em để tìm nguyên nhân và giúp các em tìm ra phương pháp học tập thích hợp nhất.

Trong cuộc đời làm thầy, còn hạnh phúc nào hơn khi mỗi lần lên giảng bài bạn luôn nhận được sự chú ý, tập trung nghiêm túc của học sinh. Nhưng không hiểu vì lý do gì mà hiện tượng học sinh “rì rầm”, làm việc riêng trong giờ học đã trở thành một căn bệnh “cố hữu” mà đôi khi các thầy “cao tay” mấy cũng phải chịu thua. Vẫn biết rằng đó không hẳn là học sinh không tôn trọng mình nhưng nhiều thầy cô giáo đã tỏ ra rất bực bội và quyết định những biện pháp xử lý kiên quyết.

Trong trường hợp thầy Tâm, dù không vừa lòng về việc học sinh không “toàn tâm, toàn ý” vào học môn của thầy, hơn nữa lại còn mang bài của môn khác ra giải, nhưng vì thương học sinh nên thầy vẫn bỏ qua. Vì ý nghĩ dù sao môn của thầy cũng là môn phụ đối với một lớp chuyên khối A nên thầy vẫn đành chấp nhận chuyện đó.

Chắc rằng nhiều người sẽ không ủng hộ cách “chiều” học sinh của thầy Tâm. Và dù có là người “dễ tính” nhất cũng khó lòng chấp nhận cách xử lý theo phương án 1. Đó là sự nhân nhượng một cách quá đáng và rất dễ khiến học sinh “được đằng chân, lân đằng đầu”. Dần dần sẽ nảy sinh tâm lý không tôn trọng thầy và môn học mà thầy hướng dẫn.

Là người “cứng rắn” hơn, bạn có thể chọn cách xử lý 2. Bạn hoàn toàn có quyền làm điều đó vì thực tế là bạn đã “nhắc nhiều lần mà học sinh vẫn tái phạm”. Nhưng hãy cố gắng cảm thông với nỗi lo lắng về chuyện học hành của học sinh. Bạn biết rằng đó chẳng qua cũng chỉ là biện pháp “bất đắc dĩ” để đối phó với áp lực của các môn học kia chứ không hoàn toàn là do học sinh không tôn trọng bạn. Vậy có nên trách phạt các em quá nặng nề vì một lý do “có vẻ chính đáng” ấy”?

Lựa chọn cách xử lý tế nhị, kiên quyết mà có tình là giải pháp tốt nhất trong tình huống này. Bằng những lời tâm sự nhẹ nhàng nhưng thẳng thắn bạn sẽ cho các em hiểu rằng việc làm của các em là chưa hợp lý và đó cũng không phải là cách học hay. Bạn có thể nói: “Cô biết các em rất lo lắng cho việc học tập của mình nhưng tận dụng thời gian trên lớp của môn này để học môn kia là một cách học thiếu khoa học. Vì như vậy các em sẽ không thể tiếp thu bài học của cô trên lớp và về nhà đương nhiên lại phải mất nhiều thời gian để học lại mà chưa chắc là đã hiệu quả. Hơn nữa, cô rất thương các em, có thể thông cảm được nhưng nếu người khác nhìn thấy sẽ coi thường cô. Chính vì vậy theo cô, giờ lên lớp môn học của cô các em nên tập trung vào để lĩnh hội kiến thức tổng quát nhất. Sau đó khi về nhà các em chỉ cần một thời gian ngắn để ôn lại là có thể nhớ được. Còn toàn bộ thời gian ở nhà các em dồn vào ôn môn học chuyên của mình. Cô tin rằng với sự cố gắng của mình, các em sẽ hoàn thành tốt các môn học”.

Bằng những lời lẽ nhẹ nhàng, chân tình của một người thầy có kinh nghiệm, có trách nhiệm, chắc chắn bạn sẽ khiến các em “tâm phục, khẩu phục”. Và các em sẽ kính trọng bạn hơn vì nhận thấy ở bạn tinh thần trách nhiệm và tình yêu thương học sinh hết mực.

***********

18) Làm gì để “trấn an” dư luận của học sinh?

Gần đây bạn phát hiện trong lớp bạn chủ nhiệm đang có lời bàn ra tán vào của học sinh về trường hợp bạn H “học thì chẳng ra gì mà môn Toán của thầy N toàn 8, 9 điểm”. Trong khi các bạn khác “phấn đấu chật vật cũng chỉ được 6, 7 điểm là cùng”. Là một giáo viên chủ nhiệm, bạn phải làm gì để “trấn an” dư luận này của học sinh? (chọn 1 trong 3 cách xử lý dưới đây)

1. Trong buổi sinh hoạt cuối tuần bạn thẳng thắn đưa ra vấn đề này và đề nghị các em nói trực tiếp, không bàn tán sau lưng. Sau đó tuỳ tình hình bạn sẽ tìm cách xử lý.

2. Phê bình học sinh trong lớp đã có hiện tưởng không đoàn kết, nói xấu bạn và thầy giáo.

2.    Gặp riêng lớp trưởng hoặc một em học sinh học khá giỏi và có uy tín trong lớp để xác minh hiện tượng này. Sau đó bạn sẽ quyết định cách xử lý để đảm bảo tính công bằng trong lớp học.

Sự công bằng là một tiêu chuẩn vô cùng quan trọng trong suy nghĩ của học sinh. Chúng luôn quan niệm một cách đơn giản rằng đã là môi trường sư phạm thì các thầy cô phải tuyệt đối công bằng trong cách cư xử với học sinh, có như thế mới có thể khuyến khích các em phấn đấu học tập tốt. Một khi nguyên tắc đó bị vi phạm sẽ rất dễ khiến các em mất niềm tin vào các thầy cô giáo.

Chính vì vậy khi lớp bạn chủ nhiệm có dư luận về vấn đề này, hơn nữa lại liên quan đến “quyền lợi sát sườn” của học sinh (chuyện đánh giá kết quả học tập bằng điểm) chắc chắn bạn không thể bỏ qua. Nếu bạn cố tình cho qua như không hề biết có thể dư luận đó sẽ không chỉ ngấm ngầm mà sẽ bùng phát vào một ngày nào đó chưa biết chừng.

Bạn sốt sắng với thông tin này và quyết tâm “làm ra nhẽ” bằng cách thẳng thắn nêu ra vấn đề trong một cuộc họp tập thể nào đó. Thậm chí trong cuộc họp có vẻ dân chủ và công khai ấy, bạn tỏ ý phê bình các em đã có hiện tượng nói xấu thầy và bạn. Bạn chọn cách xử lý này sẽ là quá nóng vội khi chưa hề biết là độ chính xác của thông tin đó đến mức nào. Bạn biết rằng “không có lửa thì làm sao có khói”, chắc chắn học sinh của bạn không ghen tị nhau đến mức bịa đặt ra chuyện “tày trời” đó. Nếu bạn vội kết tội học sinh biết đâu chúng sẽ nghĩ bạn bênh vực cho đồng nghiệp của mình và sẽ không bao giờ đứng về phía chúng. Hơn nữa, mang những chuyện tế nhị này ra công bố trước dư luận là điều không bao giờ nên làm.

Điều trước tiên cần làm là bạn phải tìm mọi cách để thẩm định lại thông tin này một cách chính xác. Bạn có thể gặp riêng lớp trưởng hoặc một em học sinh mẫu mực trong lớp để khéo léo trò chuyện. Bạn chỉ có thể “thu thập” được những thông tin chuẩn xác khi nói chuyện với học sinh bằng sự cởi mở, chân thành, tế nhị và không áp đặt. Khi xác minh dư luận đó là có thật thì bạn cần suy nghĩ về cách xử lý để đảm bảo công bằng và quyền lợi của học sinh. Nhưng dù lựa chọn giải pháp nào thì sự tế nhị và thận trọng sẽ là nguyên tắc đầu tiên cần tôn trọng.

***********

19) Học sinh đánh nhau sau khi cô giáo rời lớp sớm

Giáo viên hướng dẫn bận việc đột xuất nên nhờ N – giáo viên thực tập dạy thay một tiết. Suốt cả tiết dạy, trên bảng cô giảng mặc cô, dưới lớp nhiều em học sinh nói chuyện, làm việc riêng, bàn tán rồi cùng nhau cười khúc khích. Giận dỗi, N bỏ ra khỏi lớp sớm 6 phút. Chẳng may trong 6 phút đó có hai em nghịch ngợm trong lớp đã trêu nhau dẫn đến đánh lộn khiến cả lớp học náo loạn cả lên. Vào tình huống của giáo viên N bạn sẽ xử lý ra sao?

1.   Bạn làm ngơ vì đó là thuộc về trách nhiệm của học sinh.

2.    Bạn quay lại lớp và gay gắt phê bình học sinh đã vi phạm nội quy lớp học và nói sẽ báo cáo lại cho giáo viên chủ nhiệm.

3.    Bạn quay lại lớp ổn định tình hình và tìm hiểu rõ nguyên nhân vì sao các em mất trật tự trong giờ học, lại còn gây lộn, đánh nhau. Đồng thời cũng nhận khuyết điểm đã bỏ về khi tiết học chưa kết thúc dẫn đến tình trang nhốn nháo trên.

Đây quả thật chỉ là một tình huống đột xuất xảy ra ngoài dự đoán của bạn. Chỉ vì một phút tự ái, nóng vội, bạn đã không kiên trì ở lại hết tiết mà cho học sinh nghỉ sớm nên đã xảy ra chuyện.

Như vậy dù biện minh thế nào thì trước hết lỗi phải thuộc về bạn. Thế mà bạn lại có thể làm ngơ và cho rằng trách nhiệm thuộc về học sinh. Rõ ràng nếu có mặt ở lớp đến hết tiết chắc rằng sự việc đó đã không xảy ra. Xử lý theo cách thứ nhất là bạn đã vô tình biến mình thành một giáo viên thiếu trách nhiệm với học sinh.

Bạn cũng có thể quay lại lớp để chấn chỉnh học sinh và cho các em biết rằng chúng phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về hành động của mình. Trong tình huống đó có thể vì sợ nên học sinh sẽ ngoan ngoãn nhận lỗi của mình nhưng thực ra trong lòng các em thừa hiểu rằng bạn phải là người có trách nhiệm trước tiên chứ.

Vậy cách ứng xử hợp lý nhất trong tình huống này là bạn nhanh chóng quay lại lớp học và ổn định tình hình. Trước cả lớp, bạn nên thẳng thắn nhận trách nhiệm của mình trong việc ra khỏi lớp trước khi hết giờ, nên lớp đã xảy ra tình trạng trên. Đồng thời bạn cần phải nghiêm khắc nhắc nhở các em về ý thức tự quản khi không có giáo viên ở trong lớp. Với sự chia sẻ trách nhiệm này, có thể bạn sẽ nhận được sự phê bình từ phía Ban giám hiệu, nhưng đó cũng là một lần nhắc nhở bạn về lòng kiên trì và sự kiềm chế cảm xúc cá nhân.

***********

20) Khi học sinh xé bài kiểm tra

Trả bài kiểm tra một tiết cho học sinh xong, bạn quay lên bục giảng để bắt đầu bài mới thì bỗng “roạc”, “xoạt, xoạt”, hình như là tiếng xé và vò giấy. bạn quay lại thì thấy Tiến đã xé tan bài làm được một điểm của mình trước sự ngơ ngác của các bạn trong lớp. Khi được hỏi tại sao em xé bài, thì Tiến trả lời tỉnh queo: “Bài của em thì em xé”. Trước sự việc đó, bạn phải giải quyết ra sao?

(gợi ý 4 các xử lý sau):

1.   Bạn không nói gì, quay trở lại bục giảng để bắt đầu bài của mình

2.    Bắt em đó đứng dậy, phê bình em gay gắt trước lớp và ghi vào sổ đầu bài vì ý thức thiếu tôn trọng giáo viên.

3.    Bạn tạm thời “bỏ qua” và nhanh chóng bắt đầu bài giảng của mình. Sau đó cuối giờ bạn gọi em học sinh đó lại để hỏi han, tâm sự và giải thích cho em hiểu sự đúng sai trong hành động của mình.

4.    Bạn dành ra một vài phút xuống chỗ em đó và nhẹ nhàng nhắc nhở em, để em đó nhận ra khuyết điểm của mình và động viên em lần sau cố gắng.

Trong quá trình giảng dạy, bạn không hiếm trường hợp phải đối mặt với những học sinh có thành tích học tập kém, lại ngang ngạnh và nhiều khi tỏ ra coi thường kỉ luật, thiếu tôn trọng giáo viên. Nếu bạn không thực sự nghiêm khắc thì có những lúc rất dễ bị học sinh coi thường và tiếp tục có những hành động không đúng mực.

Chắc chắn là các thầy cô giáo ai cũng sẽ cảm thấy tức giận trước hành động này của học sinh. Em đó có thể biện minh rằng do bài bị điểm kém, lại là bài của mình nên em muốn làm gì thì làm. Nhưng đó là cách “lý sự cùn” vì rõ ràng đây là lớp học, cô giáo đang lên lớp, bài tập vừa được cô giáo chấm điểm mà em đó có hành động như thế là thiếu tôn trọng giáo viên. Và chính vì vậy bạn không thể bỏ qua một cách dễ dàng (như ở gợi ý 1), vì rất dễ khiến học sinh coi thường bạn. Các em học sinh khác trong lớp sẽ nghĩ gì đây khi chứng kiến hành động hơi vô lễ đó mà cô giáo lại “không dám làm gì”.

Thái độ nghiêm khắc lúc này là hết sức cần thiết. Bạn có thể phê bình em đó gay gắt ngay trước lớp, nhưng để giữ “hòa khí’, bạn nên tìm cách nhẹ nhàng khuyên bảo em. Bạn không nên để sau buổi học để nói riêng với em đó vì những hành động như thế cần được rút kinh nghiệm ngay để các em khác không lặp lại.

Bạn nên dành một vài phút xuống chỗ em học sinh đó để phân tích về hành động vừa rồi của em. Bạn có thể nói: “Cô biết bài hôm nay của em bị điểm kém và em rất buồn. Nhưng em đã kịp xem lại bài của mình nghuyên nhân tại sao không? Em nói là “bài của em thì em xé”, đúng bài đó là của em nhưng dù sao đó cũng là bài cô đã cẩn thận xem xét, đánh giá và chỉ ra cái sai cho em để lần sau em cố gắng hơn. Thế mà không ngờ công sức của em trong một tiết và cả của cô bị em xé toạc thành những mảnh giấy vụn. Nếu đặt trường hợp em sau này sẽ là một giáo viên như cô, có một học sinh làm việc đó ngay trước mặt em thì em nghĩ sao? Nhưng thôi, dù sao em cũng đã trót làm, lần đầu cô có thể thông cảm. Cô mong rằng em hiểu những điều cô nói và cố gắng hơn trong những bài làm sau. Cô tin là em làm được”.

Đồng thời bạn cũng nên khéo léo nhắc nhở các em trong lớp rút kinh nghiệm để lần sau không có những phản ứng nóng nảy như thế.

***********

21) Em ước được nghỉ tiết học của cô

Ở lớp 7C sau khi giảng bài xong, cô giáo Lan hỏi vui: - Nếu cô cho các em một điều ước trong khả năng của cô, các em sẽ ước gì? Cả lớp cười, bỗng cô nghe thấy cuối lớp có tiếng học sinh đáp: - Thưa cô, em ước được nghỉ tiết học của cô ạ.

Là cô giáo Lan, bạn ứng xử thế nào?

1. Lờ đi coi như không nghe thấy câu nói đó và “đánh trống lảng” sang chuyện khác.

2. Tự ái, phê bình em học sinh đó về ý thức học tập. 3. Vẫn thái độ vui vẻ, bạn giải thích cho em hiểu bạn không thể đáp ứng được điều ước đó của em, nhưng cũng rút kinh nghiệm trong việc nói chuyện vui vẻ với các em vào những lần sau để tránh bị học sinh đẩy vào tính huống khó xử.

Sau những giờ học căng thẳng, một vài câu chuyện vui hay những lời tâm sự cởi mở giữa cô và trò là một món ăn tinh thần thực sự quý giá. Nó chính là một sợi giây vô hình gắn kết tình thầy trò trong một bầu không khí gần gũi, thương yêu và cũng là phút thư giãn hiếm hoi để chuẩn bị bước vào những tiết học sau.

Bạn hiểu được ý nghĩa cũa việc đó và bắt đầu câu chuyện của mình một cách “hồn nhiên”. Nhưng ai ngờ được rằng chính sự vô tư ấy lại đặt bạn vào một tình thế khó xử.

Ai cũng đã từng trải qua một thời học trò tinh nghịch, ngây thơ chắc sẽ hiểu được rằng ở tuổi này đôi khi chúng ta “lỡ” nói những lời quá vô tư và bồng bột. Quả thật khi nghe bạn hỏi, các em đã trả lời một cách chân thành không dấu diếm. Với học sinh sau 3-4 tiết học căng thẳng nếu được “giải lao” hẳn một tiết thì còn gì bằng. Thế là chúng hồn nhiên nói ra điều ước của mình. Nhưng điều đó có thể làm bạn phật lòng và nặng nề hơn lại bị quy kết là thiếu ý thức học tập? Cũng có thể lắm chứ. Nhưng đừng vội trách mắng học sinh vì như thế sự cởi mở và chân thành của các em đã bị thái độ “nghiêm túc quá” của cô làm cho tắt ngấm. Và lần sau chắc sẽ rất khó để học sinh có thể biểu lộ sự chân tình và hồn nhiên trẻ con đáng yêu của mình.

Như vậy dù học sinh của bạn có trả lời như thế nào, bạn hãy duy trì sự dịu dàng và gần gũi của mình. Sự hóm hỉnh sẽ là chìa khóa giúp bạn thoát khỏi tình huống này. Bạn sẽ vui vẻ giải thích cho các em hiểu rằng, với tư cách là giáo viên, bạn không thể đáp ứng “điều ước” này của các em vì không thể bỏ qua quy định của nhà trường. Nhưng bạn luôn thể hiện cho học sinh thấy bạn luôn thấu hiểu những vất vả trong công việc học tập của học sinh, chính vì thế bạn sẽ cố tạo ra những câu chuyện cười, những phút thư giãn để động viên tinh thần của các em. Ở vào những tình thế này, sự cởi mở, chân tình và óc hài hước của bạn sẽ được vận dụng tối đa.

***********

22) Khi học sinh từ chối thực hiện yêu cầu của cô

Khi bước vào dạy tiết 2, bạn nhìn thấy bảng chưa lau và mấy mẩu giấy vụn còn nằm rải rác trên nền lớp học, bạn gọi một học sinh ngồi ở đầu bàn trên cùng lên xóa bảng và nhặt những mẩu giấy vụn đó đi. Nhưng vừa dứt lời thì em học sinh đó đứng lên và nói: “Thưa cô, em không vứt giấy ra lớp và hôm nay cũng không phải đến phiên em trực nhật”. Nói xong, học sinh đó ngồi xuống.

Trong tình huống đó, bạn sẽ phản ứng thế nào? (lựa chọn 1 trong 4 cách sau)

1.    Phê bình em học sinh đó và dứt khoát yêu cầu em phải lên nhặt giấy vụn để đảm bảo uy tín của cô.

2.   Gọi em khác hoặc em trực nhật lên dọn.

3.    Không nói gì thêm mà lẳng lặng bước lên bục giảng xóa bảng và cúi xuống nhặt mấy mẩu giấy vụn bỏ vào sọt rác. Sau đó bạn bắt đầu bài giảng một cách bình thường như không có chuyện gì xảy ra.

4.    Bạn sẽ nói rằng: “Vậy thì em có thể làm giúp cô được không?” Sau đó bạn nên khen ngợi em học sinh đó đồng thời nhắc nhở người trực nhật lần sau rút kinh nghiệm.

Tình trạng đến khi giáo viên bước vào lớp mà lớp vẫn còn chưa ổn định là hiện tượng không lấy gì làm lạ. Bạn đã từng chứng kiến học sinh vẫn lang thang nhốn nháo ngoài hành lang, khi thấy bóng giáo viên vào gần đến lớp thì mới “co giò lên mà chạy”, hay cảnh những chiếc bàn bị xô vẹo, bảng viết vẫn còn ngổn ngang vết phấn… Và còn nhiều, nhiều nữa những điều làm bạn không hài lòng.

Lâu dần cũng thành quen, bạn phải chấp nhận sự thật đó và sẵn sàng bỏ ra vài phút đầu tiết học của mình cho các em “chấn chỉnh”. Nhưng không ngờ yêu cầu rất chính đáng của bạn lại đầy bạn rơi vào một tình thế khó xử.

Nếu xét một cách khách quan thì câu trả lời đó của em học sinh nghe có vẻ có lý, không vứt rác thì làm sao phải đi nhặt rác? Cách lập luận này có thể làm bạn hơi sốc vì không ngờ rằng học sinh của mình lại có cách xử sự như vậy. Nhưng điều đó hoàn toàn có thể, vì khi mới chỉ là những cô cậu học trò 9-10 tuổi, các em thường có suy nghĩ khá máy móc và ngây thơ là nếu mình không vứt rác ra lớp thì tại sao lại phải đi nhặt, đáng lẽ ra cô phải gọi bạn nào bày ra thì phải lên dọn đi chứ! Dù sao cách suy nghĩ trẻ con này cũng có cái lý của nó, nên bạn không thể và cũng không công bằng khi trách mắng gay gắt học sinh đó và bắt em lên nhặt. Vì như thế sẽ khiến em cảm thấy bực bội, không vừa lòng. Và bạn có nghĩ đến trường hợp đó là một em rất “bướng”, bạn có yêu cầu thế nào em cũng không thực hiện thì bạn phải xử sự ra sao? Đừng tự đẩy mình vào tình huống khó xử như thế.

Bạn tiếp tục gọi học sinh khác. Nếu phải một em hiền lành dễ bảo, em sẽ lên nhặt thì coi như xong, nhưng nếu chẳng may lại là một “phản ứng dây chuyền” và vẫn là lý lẽ của em học sinh thứ nhất thì bạn sẽ thực sự bế tắc. Tỏ ra bất lực không thể giải quyết được tình huống trước mặt học sinh là điều tối kỵ.

Thôi thì “vạn bất đắc dĩ” bạn sẽ tự mình làm để không rơi vào tình thế như khi chọn hai cách xử lý trên. Có thể trong suy nghĩ của bạn đó là việc hết sức nhỏ nhặt chẳng đáng phải bận tâm, bạn sẽ làm thay các em. Chắc chắn trước mặt học sinh lúc này bạn trở nên rất gần gũi, không quan cách và dễ tính. Nhưng biết đâu đó lại chính là sự mở đường cho học sinh tiếp tục bầy bừa và không có ý thức chuẩn bị chu đáo trước khi giáo viên vào lớp. Và sự dễ dãi của bạn sẽ khiến học sinh nghĩ rằng cô dễ tính như vậy có bày bừa chắc cũng chẳng sao đâu! Đến lúc đó thì còn gì là lớp học nữa.

Tốt nhất là tùy vào tình huống cụ thể mà bạn cần phải nhanh trí tìm cách xử lý. Cũng không nên quá quan trọng vấn đề bằng cách truy xét ai có trách nhiệm với việc “xả rác” này. Bạn cũng có thể tự làm nếu thấy hợp lý và cũng chỉ là mấy mảnh giấy vụn trên sàn hay vài vết phấn chưa lau. Nhưng sau đó bạn cũng nghiêm khắc nói cho học sinh biết rằng sẽ không có lần sau như thế.

Nhưng tốt nhất là bạn nên nhắc nhở học sinh kê lại bàn ghế cho ngay ngắn, “nhờ” một em học sinh lên lau bảng “giúp” cô, sau đó nhanh chóng bắt đầu bài giảng. Và đến cuối buổi chắc chắn bạn phải yêu cầu lớp trưởng có trách nhiệm cắt cử các bạn trực nhật để bước vào tiết học sau.

Làm như vậy bạn sẽ không mất thời gian và sẽ không tạo ra bầu không khí căng thẳng cho buổi lên lớp của mình vì những chuyện cỏn con ấy.

***********

23) Khi học sinh thắc mắc vì thầy cho điểm thấp

Trong một lần trả bài kiểm tra lớp 9B của thầy Việt, có một học sinh đứng lên thắc mắc với thầy về kết quả điểm thầy chấm với lý do: “Bài của em làm giống hệt bài của bạn Thắng, sao bạn ấy lại được điểm 8 mà em chỉ được có 5?”. Đặt vào tình huống của thầy Việt, bạn xử lý ra sao?

1. Trả lời qua loa và vào bài giảng mới ngay.

2.    Yêu cầu học sinh đó xem lại bài và không được thắc mắc vì thầy đã chấm rất kỹ không có chuyện nhầm lẫn.

3.    Yêu cầu em đó ngồi xuống bình tĩnh xem lại bài của mình. Sau đó bạn có thể thu lại hai bài làm đó để xem xét cho kỹ. Nếu thực sự đã có sai sót, bạn thành thật xin lỗi trước các em và hứa chấm lại bài cho em đó. Nếu sau khi kiểm tra thấy mình đã làm đúng thì nên giải thích cặn kẽ cho em đó hiểu về kết quả của mình.

Bạn đã bao giờ phải xử lý một tình huống tương tự chưa? Quả thật là không mấy khi chúng ta nghĩ rằng có học sinh nào lại “ngố” đến thế khi tự “lạy ông tôi ở bụi này”. Nếu là học sinh chúng ta sẽ chọn cách im lặng dù ở trong tình thế là người chép, hay người cho chép thì không bị thầy phát hiện ra là “may mắn” rồi.

Nhưng sự thực lại có những khi xảy ra một số tình huống “trái khoáy” như thế đấy. Sự thắc mắc của học sinh chắc chắn sẽ khiến bạn giật mình tự hỏi: “Tại sao mình chấm kỹ như thế mà lại không phát hiện ra việc này nhỉ?”. Nhưng trấn tĩnh lại mình, bạn sẽ quả quyết rằng mình đã chấm kỹ rồi và không thể có sai sót. Tự tin là tốt nhưng đôi khi quá tin tưởng vào sự cẩn thận của mình lại chưa chắc đã phải là cách ứng xử hay, nhất là trong tình huống này. Bạn đã chấm bài với tinh thần trách nhiệm cao nhưng có ai dám chắc rằng phải chấm nhiều bài của nhiều lớp bạn sẽ không bao giờ nhầm? Chính vì thế kiểm tra lại một cách cẩn thận trong mọi tình huống là điều không bao giờ thừa.

Trước thái độ phản ứng của học sinh, bạn không thể trả lời cho qua chuyện mà phải có sự phân tích cặn kẽ. Tốt nhất trong tình huống này để có thời gian kiểm chứng lại lời nói của em học sinh đó, bạn nên hẹn em đến cuối giờ sẽ thu bài để xem lại. Khi đối chiếu hai bài và nhận ra sự thiếu sót của mình (một sự chênh lệch không nhỏ: giữa 5 điểm và 8 điểm) bạn phải lập tức nhận lỗi về mình và chấm lại bài cho học sinh. Còn nếu đã kiểm tra kỹ và hoàn toàn chắc chắn về kết quả mình chấm là chính xác, bạn cũng nên nhẹ nhàng giải thích cho em đó hiểu.

Với thái độ thẳng thắn và đúng mực, chắc chắn những đánh giá của bạn về kết quả học tập sẽ được các em tin tưởng và trân trọng, vì nó thể hiện trách nhiệm và tâm huyết của người thầy.

***********

24) Khi cô giáo ghi nhầm đầu bài

Lớp 4A có phong trào thi đua vở sạch chữ đẹp đã được học sinh nhiệt tình hưởng ứng. Sau khi kiểm tra bài cũ, cô giáo ghi đầu bài của tiết học lên bảng. Em Long cặm cụi, cẩn thận ghi đầu bài mới vào vở sạch sẽ của mình.

Bỗng cô giáo phát hiện ra mình đã ghi nhầm đầu bài bèn thông báo cho học sinh và ghi lại đầu bài lên bảng. Em Long cảm thấy bực bội xé ngay trang vở vừa viết và càu nhàu nói: “Viết như vậy mà cũng viết”. Cô giáo cũng nghe thấy. Ở vào tình huống này bạn xử lý sao đây?

1.   Lờ đi coi như không nghe thấy câu nói của Long.

2.   Quay sang hỏi em học sinh nào đã nói câu đó và phê bình em đó trước lớp.

3.    Nhận sự sơ suất của mình trước các em, nhưng cũng đồng thời phân tích cho các em hiểu những sai sót của em Long. Cô nói cho các em hiểu rằng trong cuộc sống đôi khi mọi người cũng có lúc nhầm lẫn.

Đây là một tình huống rất dễ xảy ra nhất là ở những lớp thuộc bậc tiểu học. Với các em, phong trào “vở sạch chữ đẹp” có một ý nghĩa kích thích rất lớn trong việc rèn luyện tính cẩn thận, nghiêm túc trong học tập. Nhưng đôi khi do trẻ quá đề cao, và hiểu một cách máy móc nên cũng gây ra không ít tình huống khiến cho các cô giáo khó xử. Và đây là một ví dụ.

Trước hết bạn phải thừa nhận rằng lỗi đầu tiên thuộc về mình do đã không cẩn thận. Nhưng đối với học sinh lớp lớn hơn (trung học cơ sở trở lên) thì chuyện đó chẳng có gì to tát cả vì cô giáo thì cũng có lúc phải nhầm chứ. Mà nhầm thì bỏ đi viết lại có sao đâu. Sự hiểu biết và dễ thông cảm của các em sẽ không làm bạn phải áy náy.

Nhưng ở đây bạn phải đối mặt với một học sinh còn quá nhỏ. Các em chưa ý thức được mọi việc một cách chính xác nên rất dễ “quan trọng hóa vấn đề”. Hơn nữa ở tuổi này các em còn vô tư, bồng bột nên nghĩ gì nói nấy một cách không do dự. Và đây dù sao cũng là phản ứng của học sinh khi chỉ vì lỗi nhỏ của cô giáo mà có thể ảnh hưởng đến thành tích thi đua của mình. Hiểu được đặc điểm tâm lý này, bạn có thể sẵn sàng bỏ qua câu nói bột phát đó của em. Và đó cũng có thể là cách bạn “né tránh” phải thú nhận sự nhầm lẫn của mình.

Nhưng thái độ im lặng của bạn không làm cho học sinh cảm thấy thỏa mãn. Có thể trong lúc “hậm hực” vì phải viết lại mà không do lỗi của mình em học sinh đó sẽ nghĩ: “Tại sao mình nhầm, mình sai thì phải xin lỗi cô giáo, mà cô giáo nhầm thì chẳng thấy nói năng gì”. Nếu để suy nghĩ đó tồn tại thì quả thật là tai hại. Dù các em còn rất nhỏ nhưng không vì thế mà chúng ta nghĩ chúng không để ý, dễ bỏ qua mọi chuyện. Ngược lại trẻ em đặc biệt tinh tế trong việc thiết lập sự công bằng trong quan hệ với bạn bè, thầy cô, chính vì thế hay xuất hiện tâm lý so sánh, xét đoán. Nếu chúng không nhận được sự đối xử công bằng ở người lớn thì lần sau rất khó có thể khiến chúng nghe lời. Vì vậy trong tình huống này thái độ im lặng của bạn là hoàn toàn không có lợi.

Là một giáo viên chắc chắn bạn sẽ không vừa lòng khi nghe học sinh nói ra câu đó dù là bột phát. Nhưng bạn có thể trách mắng học sinh khi lỗi thực ra thuộc về ? Nếu bạn cẩn thận một chút chắc là đã không thể có chuyện đó xảy ra. Chính vì vậy, sự nghiêm khắc của bạn trong lúc này có thể làm các em nể sợ nhưng trong lòng chúng không thực sự bằng lòng vì cảm giác mình bị mắng oan.

Không có cách nào khác dù không muốn bạn cũng phải thành thật nhận lỗi trước học sinh là đã có sự nhầm lẫn. Bạn có thể đưa ra một lý do nào đó để giải thích và mong các em thông cảm. Nhưng như thế chưa đủ. Bạn cũng phải phân tích cho em Long và các bạn khác trong lớp thấy được chỗ không phải trong cách phản ứng đó. Bạn nên nói cho các em hiểu ở đời không ai là không một lần có sơ xuất. Cô đã nhầm nhưng đáng lẽ ra em Long không nên có phản ứng mạnh như vậy. Thành tích thi đua là quan trọng, nhưng điều ý nghĩa nhất là rèn luyện cho các em tính kiên trì, cẩn thận và ý thức nghiêm túc trong học tập. Không một thầy cô nào có thể trừ điểm thi đua của em khi trong cả một quá trình rèn luyện em chỉ có một nhầm lẫn nhỏ. Khi các em đã hiểu ra thì thực sự bạn đã thành công trong việc giúp các em biết cách kiềm chế bản thân trong những tình huống giao tiếp xã hội để tránh có những biểu hiện và lời nói không phù hợp.

***********

25.  Thanh niên ngoài trường đón đánh học sinh

Do va chạm xích mích, một số thanh niên ngoài trường đến chờ lúc tan học sẽ đến đánh một học sinh lớp bạn chủ nhiệm. Vô tình biết được thông tin này, bạn sẽ ứng xử thế nào?

1. Coi chuyện xích mích ngoài phạm vi nhà trường không phải là trách nhiệm của mình, không có trách nhiệm giải quyết

2. Nhắc nhở học sinh, cần hòa giải mâu thuẫn với bạn và không được gây chuyện đánh nhau tại cổng trường

3. Yêu cầu học sinh lưu lại trường. Cử lớp trưởng hoặc một bạn trong lớp về báo ngay cho gia đình đến đón bạn học sinh đó về. Báo cáo với bảo vệ trường giải tỏa đám thanh niên đó. Nếu thấy có dấu hiệu còn có khả năng số người đó tìm cách đón đánh học sinh của lớp bạn thì báo cho công an địa phương nhờ can thiệp khi cần thiết.

Đây không phải là một tình huống hiếm gặp nhất là đối với những học sinh ở bậc phổ thông trung học. Ở độ tuổi này tuy các em đã có sự trưởng thành nhưng tính cách vẫn còn khá xốc nổi, dễ bị kích động. Nên đôi khi chỉ vì những lý do rất nhỏ nhặt (một câu nói trêu chọc, một cái huých vô tình, hay thậm chí là một cái nhìn “đểu”) cũng có thể dẫn đến mâu thuẫn và đánh lộn.

Trong trường học dù học sinh có quậy phá đến đâu cũng phải “kiêng nể”, dè chừng một chút nên ít xảy ra xô xát lớn. Nhưng bạn có nghĩ đến trường hợp chúng “gây oán, kết thù” ở đâu đó rồi mang vào trường “giải quyết”?

Tình huống này liên quan đến vấn đề sức khỏe và tính mạng của học sinh. Liệu bạn có thể chọn cách xử lý 1? Mặc dù biết rằng đây là chuyện xích mích ở ngoài trường nhưng nó liên quan trực tiếp đến học sinh của bạn. Dù chưa biết đúng sai thế nào nhưng một hành động can ngăn không để xảy ra đánh lộn vào lúc này là hết sức cần thiết. Nếu bạn vô tình bỏ qua vì một suy nghĩ thiếu trách nhiệm, bạn sẽ cảm thấy thế nào khi chẳng may hậu quả đáng tiếc xảy ra?

Vậy bạn sẽ phải đóng vai một người “hòa giải”? Nhưng liệu có thể giải quyết triệt để tình huống này khi chỉ bằng biện pháp nhẹ nhàng như vậy? Vì những thanh niên ngoài đã phải đến mức kéo đến tận trường để tìm học sinh của bạn thì chắc chắn sẽ không dễ dàng bỏ qua chỉ vì vài lời giảng hòa. Bạn có chắc chắn rằng chúng “vâng, dạ” nghe bạn lúc đó thì chúng không thể tìm chỗ khác để “giải quyết”.

Chính vì thế trong tình huống này chọn cách xử lý 3 là hợp lý. Làm như vậy bạn có thể tạm thời tránh cho học sinh của mình phải trực tiếp đối đấu với nguy hiểm. Sau đó bạn phải thẳng thắn tìm hiểu lý do tại sao xảy ra mâu thuẫn đó và tìm cách giải quyết dứt điểm. Nếu lỗi thuộc về học sinh của bạn, bạn phải động viên em đứng ra nhận lỗi. Nhưng nếu những thanh niên ngoài trường vì một lý do nào đó “bắt nạt” học sinh của bạn thì cần phải có thái độ kiên quyết và nhờ đến sự giúp đỡ của những tổ chức khác nếu cần.

Sự nhanh trí, quyết đoán và có lý, có tình là mấu chốt để bạn xử lý thành công tình huống này.

***********

26.  Nghi ngờ học sinh nghiện ma túy

Trong giờ dạy, thầy giáo môn Toán phát hiện ra một học sinh ở cuối lớp hay ngáp vặt và có vẻ rất mệt mỏi. Thầy giáo nghi ngờ là em đó có thể mắc nghiện ma túy. Nếu là thầy giáo trong trường hợp này bạn xử lý thế nào?

1. Phê bình gay gắt về thái độ lơ là học tập của học sinh đó.

2. Vẫn tiếp tục giảng như không nhìn thấy để không ảnh hưởng đến lớp.

3. Giáo viên xuống lớp, nhẹ nhàng hỏi học sinh đó vì sao có vẻ mệt mỏi và động viên em chú ý đến bài giảng. Sau đó vẫn tiếp tục chú ý đến học sinh đó, nếu biểu hiện này diễn ra thường xuyên thì phải có cách xử lý kiên quyết hơn.

Đây là một tình huống không chỉ liên quan đến thái độ học tập mà còn là tương lai của học sinh. Chính vì vậy dù với bất cứ lý do gì bạn cũng không thể bỏ qua như không có chuyện gì xảy ra (theo cách xử lý 2).

Nhưng phải ứng xử theo cách nào thì không phải lúc nào chúng ta cũng tìm được cách giải quyết hợp lý.

Trong khi chưa kịp tìm hiểu xem nguyên nhân của hiện tượng uể oải của học sinh trong giờ học thế nào mà bạn đã “chấn chỉnh” một cách gay gắt (cách xử lý 1) là quá nóng vội và thiếu khách quan.

Trên thực tế có rất nhiều lý do khiến các em có biểu hiện không tập trong trong giờ học. Có thể là do giờ học trước các em đã quá căng thẳng do khối lượng kiến thức nặng nề hoặc phải chịu một áp lực tâm lý nào đó. Cũng có thể do bài giảng của bạn hôm nay thiếu hấp dẫn vì kiến thức khô khan, khó hiểu mà phương pháp của cô lại chưa phù hợp để lôi cuốn các em.

Do đó, nếu bạn tỏ thái độ bực tức rồi phê bình em đó trước cả lớp là điều thật sai lầm (mặc dù ở vị trí người thầy giáo, việc học sinh không chú ý nghe giảng có thể làm bạn khó chịu). Hành động như vậy, bạn không những không cải thiện được tình hình mà trái lại còn khiến cho không khí lớp học căng thẳng, nặng nề, giờ học không thể đạt kết quả cao.

Còn nếu bạn cố tình bỏ qua việc này trong khi đã “nghi ngờ” là em đó “có thể bị nghiện ma túy” (một tệ nạn xã hội vô cùng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng và cướp đi tương lai của học sinh) thì quả thật bạn đã trở thành người quá vô trách nhiệm và có phần nhẫn tâm. Tất nhiên công việc chính của bạn khi lên lớp là truyền thụ kiến thức cho học sinh, nhưng ngoài ra, nghề nghiệp còn đòi hỏi ở bạn sự quan tâm chăm sóc của người cha, người mẹ dành cho con cái. Trạng thái tinh thần của học sinh trong khi học là điều bạn cần thường xuyên quan tâm nếu muốn học sinh của mình học tập tốt.

Việc cần làm lúc này là bạn nên dừng bài giảng một chút, nhẹ nhàng ân cần hỏi han các em để tìm hiểu nguyên nhân. Bạn có thể nói: “Các giờ học trước, cô thấy lớp mình rất sôi nổi học bài. Cô rất thích không khí ấy. Vậy mà hôm nay cô nhận thấy hình như em có vẻ không tập trung. Em có thể cho cô biết lý do được không?”

Sau đó bạn cố gắng động viên học sinh tiếp tục tập trung vào bài học, và bạn nhanh chóng quay lại bài giảng của mình. Trong khi giảng bạn cũng nên để ý thường xuyên đến trạng thái tinh thần của em đó. Nếu thấy em vẫn uể oải và mệt mỏi thì cuối giờ bạn nên gặp lại em và tìm cách trao đổi thẳng thắn. Nhưng trong khi tâm sự với em học sinh đó bạn cần có thái độ nhẹ nhàng, tế nhị vì đây là một vấn đề rất nghiêm trọng nhưng không phải lúc nào bạn cũng có thể nhận được câu trả lời chính xác.

Hãy nhớ rằng sự quan tâm kịp thời của bạn đến việc học tập, đời sống tâm hồn của học sinh đôi khi có thể cứu chúng khỏi những sai lầm vô cùng nghiêm trọng.

***********

27.  Khi học sinh đề nghị đổi thầy giáo
 
Bạn là giáo viên chủ nhiệm của lớp 12A – một lớp ngoan và học giỏi. Nhưng ngay giữa học kỳ I, trong một lần sinh hoạt lớp, em lớp trưởng đứng lên thay mặt cả lớp đề đạt với cô giáo chủ nhiệm về việc đổi thầy giáo dạy Lý.

Lý do các em đưa ra là thầy dạy khó hiểu, lại hay có những lời mạt sát, xúc phạm đến các em. Bạn biết là những lời nói của các em về thầy dạy Lý không hoàn toàn sai sự thật. Hơn nữa, với cương vị là một giáo viên chủ nhiệm của một lớp cuối cấp, bạn cũng rất lo lắng cho kết quả học tập của các em, khi mà kỳ thi tốt nghiệp THPT và kỳ thi Đại học sắp đến. Bạn phải làm thế nào đây để vừa giữ được mối quan hệ tốt đẹp với đồng nghiệp, vừa đảm bảo quyền lợi của học sinh?

Có 3 cách xử lý:

1. Bạn gạt phắt ngay đề nghị của các em, cho rằng như thế là các em đã thiếu tôn trọng thầy giáo của mình, lười học, lười suy nghĩ rồi đổ lỗi cho thầy. Không kiềm chế được có giáo viên còn “chua cay”: “Sao các anh chị không đề nghị Ban Giám hiệu (BGH) đổi luôn tôi đi?”

2. Bạn tỏ ra thông cảm với nỗi khổ đó của học sinh phải chịu đựng và hứa sẽ ngay lập tức đề nghị lên BGH đổi một giáo viên khác dạy giỏi hơn. Và bạn sẽ tranh thủ (có giáo viên còn nhân dịp này) “bồi thêm” những câu không tốt về đồng nghiệp trước mặt học sinh.

3. Bạn tổ chức họp lớp, tìm hiểu thêm ý kiến, nguyện vọng của các em. Nhưng dù thế nào bạn cũng giữ vững nguyên tắc không đổi giáo viên. Bạn sẽ dùng lời lẽ đầy thuyết phục để phân tích cho các em hiểu và thông cảm với thầy dạy Lý. Bạn hứa sẽ có biện pháp góp ý với thầy giáo nhưng không quên nhắc nhở các em cần chủ động suy nghĩ, không nên quá ỷ lại vào thầy giáo.

Trước hết phải thấy rằng tình huống này “động chạm” đến cả mối quan hệ giữa các đồng nghiệp với nhau trong cùng cơ quan, trong thế đối sánh với quyền lợi của học sinh. Là một giáo viên chủ nhiệm bạn hiểu rằng lời phàn nàn của học sinh lớp mình không phải là vô cớ. Vậy mà bạn nỡ gạt phắt ngay đề nghị của các em! Thái độ đó là biểu hiện của sự tự ái cá nhân, nóng vội, và rất có thể bị các em đánh giá là “bao che” cho đồng nghiệp. Bị từ chối kiên quyết như vậy các em chắc chắn sẽ cảm thấy bất bình và mất lòng tin vào vai trò của bạn. Và biết đâu đấy, với thái độ “thiếu trách nhiệm” ấy của bạn một ngày nào đó cả lớp sẽ lên BGH đề nghị đổi nốt cô giáo chủ nhiệm!

Nhưng là một giáo viên có trách nhiệm lại rất lo lắng cho kết quả học tập của học sinh, bạn tự nhủ sẽ không bao giờ chọn cách xử lý ấy. Và bạn sẽ tỏ ra rất thông cảm với nỗi khổ của các em. Thái độ chia sẻ là cần thiết nhưng trong tình huống bạn chưa hiểu rõ thực hư thì có khi lại tạo ra một “tác dụng phụ” rất lớn. Trong trường hợp này, sự cảm thông của bạn cùng với lời hứa giúp các em đề đạt ngay với BGH sẽ khiến học sinh nghĩ rằng bạn hoàn toàn đồng tình với nguyện vọng này và việc làm của chúng là đúng đắn. Cách xử lý này tạm thời có thể “lấy lòng” học sinh, nhưng bạn có nghĩ đến trường hợp học sinh lớp bạn xin đổi thầy vì thầy rất nghiêm khắc, luôn “bắt” các em làm nhiều bài tập, thầy giáo dạy kiến thức quá cao, cho bài tập quá khó học sinh không hiểu và vì thế không được điểm cao?... Từng trải qua một thời học trò tinh nghịch bạn hiểu rằng không phải lúc nào học sinh cũng hiểu được hết giá trị của thái độ khắt khe ấy. Nếu vội vàng đồng tình “vô điều kiện” như thế, học sinh của bạn đã thực sự mất đi cơ hội để học một thầy giáo tốt. Và bạn sẽ đối mặt với đồng nghiệp sao đây khi đã lở xúc phạm một người giáo viên đáng kính như thế?

Trong tình huống này, bạn cần thể hiện thái độ tôn trọng những nguyện vọng chính đáng của các em, vì nó liên quan đến quyền lợi “sát sườn” là kết quả học tập. Bạn nên lắng nghe một cách cẩn thận và phải có phương án để thẩm định lại độ chính xác của những lời phàn nàn đó. Bằng những lời nói nhẹ nhàng, bạn có thể hỏi các em những “bằng chứng” cụ thể về việc thầy giảng khó hiểu, khó tiếp thu. Nếu lý do thực sự chỉ ở vấn đề phương pháp, bạn sẽ giải thích cặn kẽ để các em hiểu, từ đó cố gắng tìm ra cách học chủ động hơn. Bạn cũng có thể nêu ra các dẫn chứng về kết quả học tập môn Lý ở các lớp khác cũng do chính thầy dạy. Là một lớp ngoan và học giỏi chắc chắn các em sẽ không thể bỏ qua những lời có sức thuyết phục và cách phân tích sự việc thấu đáo của bạn. Bằng sự khéo léo của mình bạn hoàn toàn có thể làm tròn trách nhiệm của mình trong mối quan hệ với đồng nghiệp và với học sinh thân yêu.

***********

28.  Khi phát hiện học sinh yêu nhau

Theo dư luận của học sinh, bạn phát hiện trong lớp bạn chủ nhiệm có một đôi hình như “đã yêu nhau”. Bạn thấy cả hai thường không chú ý nghe giảng khi ở trong lớp. Và một lần bạn gặp họ đi xem phim cùng nhau và bạn hoàn toàn khẳng định tin “đồn thổi” ấy là đúng sự thật.

Điều đáng nói đây là năm cuối cấp, và sức học của cả hai học sinh ấy đều có chiều hướng đi xuống, nhất là cậu con trai từ một học sinh khá giỏi đã tụt xuống mức trung bình khá. Là một chủ nhiệm lớp, trước tình huống đó bạn xử lý ra sao? (chọn 1 trong 4 cách xử lý dưới đây)

1. Biết rõ hiện tượng đó, nhưng vì nghĩ chúng đã lớn, có tự do cá nhân và cần phải tự lo cho bản thân mình nên bạn coi như không biết. Thậm chí bạn còn nghĩ: “Nếu mình “nhúng tay vào” chúng không hiểu lại bảo mình “lắm chuyện” can thiệp vào đời tư của người khác, vừa mất thời gian lại vừa khiến chúng coi thường.

2. Bạn tìm mọi cách để “phanh phui” sự việc này trước lớp và nhắc nhở rất gay gắt cả hai học sinh đó và có ý muốn cấm đoán không được yêu đương khi còn là học sinh.

3. Bạn khéo léo tìm gặp riêng từng học sinh một và có cách nhắc nhở nhẹ nhàng, tế nhị để chúng quan tâm đến chuyện học tập, vừa không ảnh hưởng đến kết quả của bản thân vừa không ảnh hưởng đến thành tích chung của cả lớp.

4. Bạn làm như không biết chuyện hai em đó có tình cảm với nhau, và cho lớp tổ chức một buổi thảo luận về “tình yêu tuổi học trò” để định hướng đúng đắn cho các em qua những lời tâm sự của bạn. Sau đó bạn có thể gặp riêng từng em, ân cần tâm sự hỏi han xem lý do gì khiến các em học hành sa sút để các em có thể giãi bày và bạn sẽ đưa ra lời khuyên chân tình, xác đáng.

Việc nảy sinh tình cảm khác giới ở các em tuổi trung học phổ thông hiện nay không còn là hiện tượng hiếm hoi, nếu không muốn nói là khá phổ biến. Điều này xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi. Đồng thời cũng do những tác động tiêu cực của những hiện tượng sản phẩm văn hóa không lành mạnh, khiến các em “trưởng thành” quá sớm. Ở cái tuổi lãng mạn và bồng bột này, các em dễ dàng có cảm tình với nhau qua một ánh mắt, một nụ cười, mến nhau vì tài hát hay, đàn giỏi, hay cũng có khi “yêu nhau” chỉ vì phục sức học của nhau… và muôn vàn lý do “chính đáng” khác để yêu nhau. Vì vậy các thầy cô giáo cần có cái nhìn thông cảm và hiểu được tâm sinh lý lứa tuổi của các em để có cách xử lý cho phù hợp.

Bạn có thể bỏ qua không “động chạm” gì đến chuyện đó vì cho rằng đó là việc riêng của chúng và đó cũng có thể là giải pháp “an toàn”. Nhưng liệu xử lý như vậy có thiếu trách nhiệm quá không? Vì học sinh của bạn đang học năm cuối đáng lẽ phải dành thời gian cho những chuyện thi cử bù đầu, và chắc chắn bạn cũng chẳng vui vẻ gì khi chứng kiến những học sinh khá giỏi của mình lại học hành sa sút. Và biết đâu vì sự thiếu quan tâm của bạn mà có thể hai học sinh của bạn sau đó sẽ gặp phải những hậu quả tai hại nào chăng? Nếu là một người giáo viên có trách nhiệm với học trò chắc chắn bạn không bao giờ chọn cách giải quyết có vẻ “an toàn” cho bản thân này.

Nhưng nếu quá “trách nhiệm” xử lý theo cách thứ hai thì thật sai lầm. Đó là cách xử lý rất thiếu tế nhị, không đạt được hiệu quả mà thậm chí lại còn phản tác dụng. Ở lứa tuổi này, các em đã ý thức được tự do cá nhân và cần người lớn phải tôn trọng những nhu cầu chính đáng. Nếu bạn hy vọng rằng đưa ra phê bình trước lớp mà khiến chúng xấu hổ và “chấm dứt” chuyện yêu đương thì thật là những suy nghĩ quá giản đơn. Vì nhiều học sinh ở lứa tuổi này có quan niệm rằng đó là chuyện hết sức bình thường, chẳng có gì phải xấu hổ cả. Và nếu gặp phải những cô cậu khá bướng bỉnh, chúng có thể “bật” lại ngay lập tức: “Đây là chuyện riêng của chúng em, không cần thiết cô và các bạn phải can thiệp” thì bạn biết nói gì được nữa đây? Và bạn tỏ ý cấm đoán? Liệu có tác dụng gì không, hay cũng chỉ khiến các em “rút lui về hoạt động bí mật”, không công khai chuyện tình cảm của mình, nhưng biết đâu đấy, càng cấm đoán các em càng “yêu nhau” say đắm thì sao?

Bạn có thể chọn cách xử lý 3, gặp riêng từng em để khuyên giải, phân tích cho các em hiểu cái lợi, cái hại của việc yêu đương quá sớm và nhất là các em còn đang tuổi học trò, đang phải tập trung toàn bộ sức lực cho việc học hành thi cử. Hãy dùng những lời lẽ thật chân tình, khéo léo, tế nhị để chuyện trò, tâm sự thật gần gũi. Bạn hãy khuyên em học sinh nữ nhắc nhở, giúp đỡ người bạn trai học tập thật tốt. Còn đối với em học sinh nam, bạn hãy tác động tới lòng tự kiêu, tính hiếu thắng của em, làm cho em thấy được rằng hình ảnh người con trai hoàn hảo trước mắt bạn gái trước hết phải giỏi giang, có kiến thức, tư duy… để em cảm thấy mình cần phải cố gắng học tập cho thật tốt.

Bạn hãy nói với các em rằng: “Cô rất hiểu chuyện tình cảm ở lứa tuổi các em vì dù sao cô cũng đã từng trải qua. Đó là nhu cầu tâm lý bình thường, nên cô không hề có ý cấm đoán hay lên án các em. Chỉ có điều, cô mong muốn các em hãy giữ một tình cảm trong sáng của tuổi học trò, và cùng giúp đỡ, động viên nhau tiến bộ, tập trung thời gian cho việc học tập. Như thế tình cảm các em dành cho nhau mới thực sự có ý nghĩa và bền vững”.

Đó là một cách ứng xử hay. Nhưng phương án 4 vẫn là tối ưu nhất. Trước tiên bạn hãy làm như chưa hề biết chuyện của hai em học sinh đó. Nhân một buổi sinh hoạt bạn đưa ra vấn đề: “Tình yêu ở tuổi học trò” để các em trong lớp cùng tham gia thảo luận, trao đổi, đưa ra ý kiến riêng của mình. Bạn hãy làm như “vô tình” gọi hai em học sinh đó lên phát biểu ý kiến trao đổi cùng các bạn. Đây là một đề tài khá kín đáo, tế nhị, vì vậy trong buổi sinh hoạt đó, bạn nên gần gũi trò chuyện cùng các em như một người chị gái để hiểu các em hơn. Có như thế bạn mới có thể biết được những suy nghĩ thực sự của các em về vấn đề này. Đồng thời trong khi nói chuyện bạn cũng định hướng cho các em nên duy trì một tình bạn trong sáng, cùng đoàn kết giúp đỡ nhau trong học tập và trong cuộc sống. Bạn cũng nên chỉ cho các em thấy rằng ở độ tuổi này các em chưa đủ chín chắn để kiểm soát tình cảm của mình ở mức độ phù hợp nên rất dễ xảy ra những tác động không tốt, nhất là chểnh mảng việc học hành. Những câu chuyện vui từ kinh nghiệm bản thân, từ sách báo hay đơn giản chỉ là kết quả của phút “sáng tác ngẫu hứng” liên quan đến vấn đề này sẽ có tác động rất lớn. Óc hài hước của bạn là công cụ rất hữu hiệu khi phải xử lý những vấn đề tế nhị.

Sau đó bạn cũng nên gặp riêng từng em học sinh đó hỏi han xem vì sao thời gian gần đây các em lại học sa sút. Đó cũng là cơ hội để bạn “nhắc nhở” khéo các em về chuyện yêu đương đã ảnh hưởng đến việc học tập. Với sự ân cần của bạn, chắc chắn các em sẽ tâm sự, chia sẻ và lúc đó bạn sẽ đưa ra những lời khuyên phù hợp.

Nên lưu ý rằng, bạn phải đến với học sinh bằng tình thương yêu chân thành để thuyết phục các em với lý lẽ và kinh nghiệm sống của một người đã từng trải, phải tạo cho học sinh sự cởi mở, tin tưởng… vì có một nguyên lý rất đơn giản: bạn đến với ai bằng trái tim thì bạn sẽ nhận lại những lời nói cũng xuất phát từ trái tim của họ.

***********

29.  Khi học sinh nữ yêu thầy

Là một thầy giáo trẻ, bạn được học sinh nữ trong lớp mình chủ nhiệm tỏ ý cảm mến, thậm chí có em đã bộc lộ tình cảm yêu đương rất “sâu sắc” với thầy. Bạn chọn cách xử lý nào trong 4 cách dưới đây?

1. Bạn ngại ngùng, hạn chế tối đa những lúc phải tiếp xúc trực tiếp với em học sinh đó, tìm mọi cách để “tránh mặt”.

2. Bạn gặp riêng em học sinh đó nhắc nhở em chú tâm vào việc học tập, không nên yêu đương quá sớm.

3. Bạn đề nghị Ban giám hiệu cho chuyển sang làm chủ nhiệm một lớp khác.

4. Bạn coi như không biết, vẫn đối xử với em học sinh đó bình thường như những học sinh khác cả trong lẫn ngoài giờ.

Hiện tượng các em học sinh có cảm tình với thầy cô giáo (nhất là các em ở phổ thông trung học) không phải là điều hiếm gặp. Đặc biệt là các thầy giáo trẻ hát hay, đàn giỏi lại “đẹp trai” thường rất hay được các em học sinh nữ cảm mến. Vì vậy nếu thầy giáo cư xử không khéo sẽ có thể gây ra một loạt vấn đề phức tạp làm ảnh hưởng đến quan hệ thầy trò, ảnh hưởng đến danh dự và uy tín của người giáo viên.

Gặp tình huống nhạy cảm này, nhiều giáo viên trẻ nhút nhát, chưa có kinh nghiệm đã tỏ ra lúng túng, thường ngại ngùng và tìm mọi cách tránh tiếp xúc, gặp gỡ với em học sinh đó. Làm như vậy là bạn đã vô tình gây cho em một sự hiểu lầm tai hại, em sẽ “ảo tưởng” rằng “chắc thầy cũng có cảm tình với mình thì thầy mới có thái độ như thế”.

Nhưng cũng không nên quá “bản lĩnh” và thẳng thắn đến mức quyết định gặp ngay em học sinh đó để nhắc nhở, “phê bình”. Hoàn toàn không nên chút nào vì như thế em sẽ cảm thấy tình cảm trong sáng của mình bị tổn thương, có thể còn cảm thấy vô cùng xấu hổ vì đã bị người khác phát hiện ra điều bí mật mà lâu nay em muốn giấu. Bạn có biết đã có nhiều trường hợp sau lần ‘từ chối” thẳng thừng và cương quyết của thầy giáo mà học sinh đã bỏ học?

Tránh cũng không được mà gặp trực tiếp cũng không xong, bạn tìm đến sự “trợ giúp” của Ban giám hiệu. Bạn sẽ đề nghị được chuyển sang làm chủ nhiệm lớp khác. Nghe có vẻ ổn đấy. Làm như thế bạn sẽ tránh được việc khó xử khi phải tiếp xúc trực tiếp với em, còn em học sinh đó cũng không còn cơ hội ngày ngày nhìn thấy “thần tượng” của mình nên tình cảm cũng dần phai nhạt đi. Nhưng liệu bạn sẽ giải thích trước Ban giám hiệu thế nào đây về lý do xin chuyển? Chẳng lẽ lại nói “chỉ vì một em có cảm tình với tôi”? Bạn có chắc rằng kế sách đó có thể “dập tắt” tình cảm trong lòng em học sinh đó, khiến em sẽ “buông tha” cho bạn? Và bạn cũng có chắc chắn rằng ở lớp mới bạn chủ nhiệm không có em học sinh nữ nào có cảm tình với bạn như em lớp trước? “Tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa”, lúc đó liệu bạn có tiếp tục xin đổi lớp nữa không?

Tiến thoái lưỡng nan! Vậy chỉ còn cách bạn trực tiếp đối mặt với “sự thật” và tìm cách giải quyết ổn thỏa, không nên lảng tránh. Bạn hãy coi như không biết tình cảm của em học sinh đó (chừng nào em còn giữ trong vòng bí mật chưa thổ lộ trực tiếp với bạn) và vẫn cư xử bình thường, tự nhiên như với tất cả học sinh khác trong lớp. Và hãy nhớ rằng trong những tình huống đặc biệt bạn không được tỏ ra quan tâm “khác thường” đối với em đó mà ngược lại phải tìm cơ hội “công khai” rằng bạn không có tình cảm gì đặc biệt ngoài tình thầy trò với em cả. Bị “từ chối” tế nhị như vậy làm cho em không cảm thấy xấu hổ. Và bạn cũng nên để cho em biết rằng bạn luôn yêu quý những em học sinh chăm ngoan, học giỏi. Biết đâu đó lại là động lực tinh thần giúp em phấn đấu học giỏi để giành được “cảm tình” của thầy. Bạn cũng nên biết rằng tình cảm yêu đương của tuổi học trò đối với thầy cô còn rất bồng bột, cảm tính nhưng không ít những tình cảm sâu sắc. Chính vì thế bạn không nên “tham vọng” sẽ “phá vỡ” nó chỉ bằng vài câu nói, mà nên dùng những hành động ân cần, tế nhị nhưng thẳng thắn, rõ ràng thì dần dần học sinh sẽ hiểu ra vấn đề và có cách cư xử phù hợp. Dù thế nào đi chăng nữa tình cảm trong sàng của các em cũng cần được tôn trọng.

***********

30.  “Tại sao em không có bài?”

Trong giờ trả bài kiểm tra 15 phút, một em học sinh đứng lên thắc mắc với bạn một cách gay gắt: “Tại sao em không có bài?”. Bạn xử lý như thế nào?

1. Bạn rất bức và quay lại nói: “Tôi thu bao nhiêu bài thì tôi trả bấy nhiêu, không thể biết được tại sao em không có bài”.

2. Bạn giật mình và nghĩ có thể đã để mất bài của học sinh ở đâu đó nên bạn nói không lấy điểm lần này của em đó nữa.

3. Bạn bình tĩnh nói với học sinh đó là lát nữa hết giờ bạn sẽ kiểm tra lại rồi sẽ có câu trả lời chính xác.

Đây là một tình huống đơn giản song lại rất dễ khiến các giáo viên lúng túng. Bạn đã rất cẩn thận và chắc chắn là giữ bài của học sinh đầy đủ, nhưng đột nhiên có em đứng lên thắc mắc như vậy sẽ khiến bạn không khỏi giật mình. Trong tình huống đột xuất đó một suy nghĩ vụt qua: “Có thể mình lại để mất bài của học sinh sao? Nhưng chẳng lẽ lại “thú nhận” ngay lúc này thì thật mất uy tín quá”. Thế là bạn đành tìm cách không chế sự lúng túng của mình bằng cách khẳng định rất kiên quyết: “Tôi thu bao nhiêu bài thì trả bấy nhiêu…” nghe có vẻ rất logic. Thực ra đó lại là cách chống chế rất thiếu trách nhiệm. Nhưng cũng có giáo viên đã chữa cháy bằng cách cho qua không lấy điểm lần này của em học sinh đó. Hành động đó ngang nhiên thừa nhận là bạn đã làm mất bài của học sinh khi thực sự bạn chưa hề biết lỗi có thuộc về mình hay không. Nếu trong trường hợp bạn gặp phải một “cao thủ” là một học sinh bướng bỉnh không đồng ý theo cách giải quyết “giảng hòa” ấy của bạn thì bạn biết xử lý sao đây? Và biết đâu đây lại là “độc chiêu” của một cậu học trò tinh quái nào đó, biết cô giáo “yếu bóng vía” nên dù đã không làm bài nhưng cũng vẫn lớn tiếng, may ra “dọa” được cô.

Tốt nhất trong tình huống này dù thực hư thế nào bạn cũng không nên quyết định cách giải quyết ngay mà nên dành thời gian để kiểm tra lại. Để không làm mất thời gian của lớp, bạn có thể nói: “Cô cũng chưa biết cụ thể lý do vì sao em không có bài. Bây giờ em yên tâm ngồi xuống để học bài, sau giờ học cô sẽ kiểm tra lại”. Và khi kết thúc giờ học bạn phải xem lại kỹ sổ đầu bài và sổ ghi chép riêng của mình để biết chính xác hôm đó có vắng ai không. Nếu trường hợp lớp đi đầy đủ thì chắc chắn là em đó có làm bài và bạn đã để thất lạc bài ở đâu đó. Nhiều giáo viên có thể dạy cùng lúc nhiều lớp khác nhau nên hiện tượng để lẫn bài từ lớp này sang lớp khác là chuyện có thể thông cảm được. Nhưng điều quan trọng là lúc này bạn phải lựa lời nói với em học sinh đó thế nào cho hợp lý. Và chắc chắn qua lần này bạn sẽ tự nhắc nhở mình cần cẩn thận hơn trong việc bảo quản bài kiểm tra của học sinh. Còn trong tình huống bạn phát hiện ra em đó không đi học nhưng lại “lớn tiếng” phản ứng như thế, bạn cần có hình thức nhắc nhở thật nghiêm khắc. Bạn nên gọi riêng học sinh đó ở lại sau giờ học, sau đó phân tích cho em thấy điểm sai trái trong thái độ và hành động của mình. Nếu là lần đầu học sinh mắc lỗi bạn có thể nhân nhượng và cho em làm lại một bài tập khác.

***********

31.  Hai bài làm giống nhau từng chữ

Trong khi chấm bài kiểm tra viết cho học sinh, bạn phát hiện có hai bài giải giống nhau từng chữ. Bạn chọn cách xử lý nào trong ba cách sau?

1. Nêu tên hai em đó, phê bình trước lớp và cho cả hai điểm một để làm gương cho các em khác.

2. Nêu hiện tượng này trước lớp, yêu cầu hai em đó tự giác đứng lên nhận lỗi (bạn không thể nêu tên cụ thể hai em học sinh đó). Sau đó bạn phê bình các em và cho cả lớp nghe một giáo dục đạo đức về tính không trung thực.

3. Trả bài bình thường và nêu chung chung rằng có hiện tượng chép bài của nhau trong lớp. Bạn không nêu tên hai em những sau đó sẽ gặp riêng hai em để tìm hiểu nguyên nhân và nhắc nhở.

Trong tình huống này, trước hết cần nhận thấy rằng bạn đã có sơ suất là trong giờ làm bài bạn đã không nghiêm khắc để các em có cơ hội chép bài của nhau. Bạn cần phải rút kinh nghiệm ngay về vấn đề này: tuyệt đối không tạo ra “kẽ hở” để các em có cơ hội vi phạm nội quy. Bạn luôn nhắc nhở các em về tinh thần tự giác, nhưng học sinh, nhất là các em còn ở độ tuổi cấp I, II thì sự giám sát chặt chẽ của thầy cô vẫn là một “áp lực” ngăn chặn các em vi phạm nội quy. Đã trót để “sơ hở” rồi bạn phải tìm cách khắc phục ngay sao cho khéo léo, hiệu quả.

Điều tối kỵ ở đây là bạn nêu tên hai em đó trước lớp, phê bình rồi cho một điểm. Dù rằng chúng đã mắc lỗi, nhưng các em vẫn cần được bạn tôn trọng, đối xử một cách thương yêu, độ lượng. Việc xử lý các em theo cách này có thể làm cho các em sợ và lần sau không ai dám tái phạm nữa (vì sức mạnh của dư luận tập thể lớp và những con số 0, 1 tròn trĩnh vẫn là rất kinh khủng đối với tuổi học trò). Nhưng bạn có biết rằng khi đó bạn đã vô tình làm tổn thương đến lòng tự trọng của các em. Sự trừng phạt có thể giúp bạn đạt mục đích tức thời nhưng tác dụng giáo dục lâu dài thì hầu như không có. Chưa kể sự ứng xử thiếu tế nhị đó sẽ làm tổn hại đến mối quan hệ giữa thầy trò. vẫn biết rằng chúng có lỗi, và không có quyền gì oán trách bạn, nhưng trong thâm tâm chúng phần nào giảm đi sự yêu quý, kính trọng dành cho bạn.

Cách xử lý 2 có tác dụng đánh vào sự tự giác của các em, làm cho các em biết nhận lỗi và biết chịu trách nhiệm về hành vi sai phạm của mình. Tuy nhiên, sẽ chẳng hay ho gì trước cảnh cả lớp đổ dồn ánh mắt về hai em đang cúi gằm mặt để chịu những lời phê bình của bạn. Và các em khác trong lớp cũng không “hứng thú” gì khi phải nghe bạn “giảng” về đạo đức trong khi các em không hề mắc lỗi. Và nó cũng có thể gây tổn hại đến mối quan hệ giữa học sinh phạm lỗi với tập thể lớp và với giáo viên.

Như vậy trong trường hợp này bạn cần phải tế nhị, trả bài như bình thường, chỉ nêu chung chung trong lớp có hiện tượng chép bài của nhau khiến bạn không hài lòng. bạn nhấn mạnh với các em rằng nếu vì những lý do chính đáng, các em có thể không làm được bài, cô sẽ chiếu cố tạo điều kiện cho em làm bài khác, nhưng cô rất buồn khi có học sinh không trung thực. Và bạn cũng nghiêm khắc nhắc nhở: “Lần đầu tiên các em phạm lỗi cô có thể bỏ qua nhưng nếu có lần thứ hai cô sẽ cho điểm kém những bài chép của nhau”. Bạn chú ý dù đang uốn nắn học sinh nhưng bạn vẫn cần dùng lời lẽ nhẹ nhàng, không nên gay gắt khi nói với các em. Sau đó nhất thiết bạn phải gặp riêng hai em đó để tìm hiểu nguyên nhân vì sao hai em đó lại chép bài của nhau và tùy từng trường hợp bạn sẽ có cách giải quyết thỏa đáng. Vì đây là lần đầu nên bạn có thể vẫn công nhận điểm của hai em đó (nếu như điều đó không khiến các em khác trong lớp cho là bạn thiếu công bằng). Nhưng cũng không quên nhắc nhở các em rằng đây chỉ là lần duy nhất bạn làm như thế, nếu tái phạm bạn sẽ có hình thức xử lý nghiêm khắc hơn. Cũng nhân dịp này bạn khuyến khích tình bạn tốt đẹp của hai em, động viên các em cùng giúp nhau tiến bộ tất nhiên không phải bằng cách cho nhau chép bài. Hãy luôn nhớ rằng lòng khoan dung của thầy cô sẽ giúp học sinh tiến bộ rất nhiều.

***********

32.  Bài kiểm tra xuất sắc “đột xuất”

Trong khi chấm bài kiểm tra viết một tiết, bạn nhận thấy có một trường hợp xuất sắc “đột xuất”: Bài của một em có sức học chỉ vào loại trung bình yếu nhưng lại rất tốt, xứng đáng được nhận điểm tuyệt đối. Trong giờ trả bài, bạn sẽ chọn cách xử lý nào sau đây:

1. Cho điểm cao đúng như những gì thể hiện trong bài và khen ngợi em học sinh đó trước toàn lớp.

2. Tỏ thái độ nghi ngờ, và không cho điểm vào bài đó vì lý do em đó có thể quay cóp hoặc chép bài của người khác.

3. Khen ngợi em đó đã có kết quả làm bài tốt và mời em đó lên bảng trình bày lại cho cả lớp nghe để cùng học tập.

Trong trường hợp này, trước hết bạn vẫn nên cho điểm bài làm của em đó theo đúng những gì mà em đã viết một cách chính xác, công bằng thậm chí có thể thưởng điểm nếu xét thấy cách giải quyết thực sự hay, độc đáo và vì em đó là một học sinh trung bình mà đã biết cố gắng vượt bậc. Không phải ai cũng chọn cách làm này vì nhiều giáo viên vẫn thường có quan niệm đơn giản rằng, đã là học sinh giỏi thì bài nào cũng tốt, còn đã là học sinh yếu kém thì… muôn đời cũng thế mà thôi. Chính vì tư tưởng ấy mà các thầy cô giáo chưa có sự động viên khích lệ xứng đáng đối với những trường hợp có sự cố gắng để cải thiện sức học của mình. Nhưng bạn nên nhớ rằng những lời động viên khi các em có tiến bộ nhiều khi có tác dụng rất lớn làm thay đổi hẳn một con người đấy.

Nhưng trong những trường hợp xuất sắc “đột xuất” của một em học sinh nào đó bạn cũng cần phải xem xét cẩn thận. Cách xử lý 1 e là quá chủ quan. Khen ngợi, động viên học sinh, nhất là những người có tiến bộ là điều nên làm, nhưng cũng phải đúng lúc, thích hợp thì mới có tác dụng. Bạn chưa biết thực chất bài đó có phải do em học sinh này tự làm hay đi chép thì cần phải tìm hiểu kỹ. Vì nếu đó thực sự là một “bản sao” thì lời khen của bạn sẽ làm cho học sinh đó xấu hổ, nhưng ngược lại cũng cũng có thể là một sự “khuyến khích” em đó lần sau tiếp tục… chép bài.

Nếu chọn cách giải quyết thứ 2 thì thật sai lầm. Nếu em đó có chép bài thật đi chăng nữa cũng sẽ cảm thấy “bực tức” khi bị cô giáo mỉa mai, phê bình trước lớp, khiến cho mối quan hệ thầy trò và bạn bè trong lớp cũng xấu đi. Mà thực ra bạn cũng đâu có “chứng cớ” gì. Chỉ kết luận theo cảm tính, hay định kiến thì quả thực khó có thể làm học sinh tâm phục khẩu phục được. Còn nếu bài làm đó thực sự là kết quả của một sự cố gắng thì cách xử lý của bạn thật là tệ hại và bạn đã mắc phải một sai lầm lớn. Những lời nói thiếu “thiện chí”, coi thường như vậy của cô giáo sẽ dập tắt mọi sự cố gắng của em, thậm chí em sẽ cảm thấy bị xúc phạm. Là những bậc “cha mẹ thứ hai”, đừng bao giờ bạn để học sinh của mình rơi vào tâm trạng đó.

Bạn nên chọn cách giải quyết 3. Khi trả bài trước lớp bạn vẫn phải khen ngợi người làm bài kiểm tra đó trước cả lớp vì đã có cách giải hay, độc đáo. Đồng thời bạn phải khéo léo kiểm tra xem bài làm ấy thực sự là của em hay không bằng cách gọi em lên bảng để chữa cho các bạn khác cùng học tập. Đó cũng là một cơ hội để cho em chứng minh sự tiến bộ của mình trước lớp. Và bạn cũng làm sáng tỏ được vấn đề mình đang băn khoăn. Nếu em trình bày một cách trơn tru, thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về vấn đề đó thì không còn điều gì phải bàn nữa, mọi chuyện đã rõ ràng (và chắc đây cũng là điều bạn mong muốn). Còn nếu em tỏ ra lúng túng, không làm chủ được phần kiến thức, chứng tỏ bài đó không phải do em tự làm mà đi chép ở đâu đó. Nhưng dù sao bạn cũng không nên phê bình em học sinh đó trước lớp mà phải thực sự tế nhị. Bạn tạm thời chưa cho điểm vào bài làm đó, cho em học sinh này nợ hôm sau kiểm tra lại, đồng thời cũng không quên nhắc nhở em cố gắng học tập.

***********

II. CÁC TÌNH HUỐNG KHÁC

1. Tình huống sư phạm xảy ra đối với giáo viên trên lớp

Tình huống 1: Bước vào lớp, bạn nhận thấy tổ trực nhật chưa làm vệ sinh, lớp rất bần, bàn ghế không ngay ngắn. Bạn xử lý thế nào?

Tình huống 2: Trong giờ giảng bài vật lý, có một học sinh giơ tay xin phát biểu và đề nghị thầy giải thích một vấn đề có liên quan đến bài giảng, phát hiện ra đó là một vấn đề được ứng dụng trong thực tiễn mà bạn chưa nắm vững. Nếu là giáo viên đó, bạn xử lý thế nào?

Tình huống 3: Trong giờ trả bài kiểm tra viết, một học sinh thắc mắc cho rằng thầy giáo đã chấm nhầm cho em. Nếu là thầy giáo đó thì ngay lúc ấy bạn xử lý thế nào?

Tình huống 4: Trong giờ làm bài kiểm tra môn toán. Mới hết nửa thời gian, trong khi cả lớp còn đang làm bài thì đã thấy em A (một học sinh giỏi toán của lớp) đã làm xong. Nếu là giáo viên bộ môn toán đó, bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 5: Bước vào giờ dạy, bạn thấy lớp vắng  đến nửa số học sinh, hỏi nguyên nhân thì các em cho biết là các bạn bỏ đi đưa đám mẹ của một bạn trong lớp bị mất. Trước tình huống đó bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 6: Trong lớp, học sinh phải ngồi theo chỗ quy định, nhưng vào giờ dạy của bạn, có một học sinh lại tự động đảo chỗ, ngồi lên bàn đầu. Khi bạn hỏi lý do, học sinh đó nói rằng:

Thưa thầy, em thích học môn của thầy và em thích xem thí nghiệm của thầy làm. Trước tình huống đó bạn xử lý thế nào?

Tình huống 7: Bạn có tật nói ngọng, lẫn giữa l và n. Khi giảng bài học sinh trong lớp đã cười, nghe thấy tiếng cười đó, bạn xử lý thế nào?

Tình huống 8: Khi trả bài kiểm tra đa số các em đều bị điểm kém, các em đều nhất loạt kêu là bài khó, các em không làm được và đề nghị thầy không lấy điểm. Nếu là thầy giáo đón bạn xử lý thế nào?  

Tình huống 9: Trong khi quay mặt vào bảng, thầy giáo thấy học sinh ở dưới lớp lại ồn ào và cười khúc khích. Khi thầy ngừng viết bảng và quay lại thì cả lớp lại im lặng và nhìn lên bảng. Nếu là thầy giáo đó bạn xử lý thế nào?

Tình huống 10: Trong khi giảng dạy, cô giáo Lan phát hiện thấy một học sinh ở cuối lớp đang mải làm việc riêng, không chú ý nhìn lên nghe giảng. Nếu là cô giáo Lan, bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 11: Trong khi  đang giảng bài, thầy giáo nhận thấy có một nữ sinh trong lớp không nhìn lên bảng mà mắt cứ mơ màng nhìn ra phía ngoài cửa sổ lớp. Nếu là thầy giáo đó, bạn sẽ xử lý thế nào trước tình huống đó?

Tình huống 12: Trong giờ dạy, thầy T phát hiện ra một học sinh ở cuối lớp hay ngáp vặt, mắt lờ đờ. Thầy T nghi vấn em đó mắc nghiện ma túy. Nếu là thầy giáo T, bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 13: Trong khi giảng dạy, thầy giáo phát hiện ra một học sinh nữ đang đọc truyện. Khi thầy đến và thu sách truyện thì thấy đây là một tiểu thuyết ái tình được xuất bản ở Sài Gòn từ trước năm 1975. Nếu vào trường hợp thầy giáo đó, bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 14: Trong khi giảng bài, thầy giáo thấy có một học sinh gục đầu xuống bàn không ghi bài. Nếu là giáo viên đó, bạn sẽ xử lý thế nào? 

Tình huống 15: Khi bước vào lớp, cả lớp đều đứng lên chào cô giáo, nhưng duy nhất có một em vẫn ngồi. Trước hiện tượng đó bạn sẽ xử lý thế nào?

***********

2. Các tình huống sư phạm xảy ra đối với giáo viên chủ nhiệm lớp

Tình huống 16: Nếu lớp bạn chủ nhiệm, có một học sinh vi phạm kỷ luật, bạn yêu cầu học sinh về mời phụ huynh đến gặp bạn nhưng học sinh đó đã tự bỏ học. Bạn sẽ xử lý như thế nào?

Tình huống 17: Trong lớp 10B do thầy Tuấn làm chủ nhiệm có em Hùng hay nghỉ học không phép. Tuần qua em cũng có 2 buổi nghỉ học không phép. Nếu là thầy Tuấn, bạn sẽ xử lý thế nào? 

Tình huống 18: Khi tiếp xúc với phụ huynh của một học sinh cá biệt, phụ huynh đó năn nỉ bạn với câu "trăm sự nhờ thầy". Nếu là giáo viên chủ nhiệm, lúc đó bạn phải ứng xử thế nào?

Tình huống 19: Một học sinh sắp bị đưa ra xét ở Hội đồng kỷ luật. Phụ huynh là người có chức vị chủ chốt ở địa phương đến đề nghị bạn với tư cách là giáo viên chủ nhiệm xin với Hội đồng chiếu cố và "cho qua". Nếu là giáo viên chủ nhiệm, bạn sẽ ứng xử với vị phụ huynh đó ra sao?

Tình huống 20: Đến thăm một gia đình học sinh với mục đích phối hợp giáo dục em A một học sinh học kém, cha mẹ em đã ngỏ ý đành xin cho con thôi học. Bạn xử lý thế nào? 

 

Tình huống 21: Một học sinh khá trong lớp vì hoàn cảnh gia đình quá khó khăn, phụ huynh đến trình bày với giáo viên chủ nhiệm xin cho con nghỉ học. Nếu là giáo viên chủ nhiệm, bạn sẽ ứng xử ra sao?

Tình huống 22: Là giáo viên chủ nhiệm, một lần đến thăm gia đình học sinh gặp đúng lúc bố mẹ em đang la mắng em đó. Nếu là giáo viên chủ Nhiệm đó, bạn sẽ xử sự thế nào?

Tình huống 23: Một nữ sinh lớp bạn làm chủ nhiệm vừa tròn 17 tuổi đã bị cha mẹ bắt nghỉ học để lấy chồng. Nữ sinh đó đến nhờ bạn là giáo viên chủ nhiệm che chở. Nếu là giáo viên chủ nhiệm đó, bạn xử lý thế nào?

Tình huống 24: Là giáo viên chủ nhiệm lớp, một hôm có anh công an đến trường gặp và thông báo rằng một học sinh của lớp đó đang có nghi vấn là đã tham gia vào một vụ trộm cắp. Đó là một học sinh thường được bạn đánh giá là một học sinh ngoan Trước tình huống đó bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 25: Hai xe ôm chở học sinh lớp bạn đi tham quan. Xe nào các em cũng đề nghị bạn đi cùng. Bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 26: Giờ vật lý lớp 10C có một số học sinh bị ghi vào sổ  đầu bài, nhưng 2 ngày sau không biết ai đã tẩy xóa. Thấy hiện tượng trên, nếu là giáo viên chủ nhiệm lớp 10C, bạn xử lý thế nào? 

Tình huống 27: Khi mới nhận lớp chủ nhiệm, học sinh đề nghị bạn hát một bài nhưng bạn lại không có khả năng ca hát. Bạn xử lý thế nào?

Tình huống 28: Mặc dầu nhà trường đã cấm nhưng học sinh lớp bạn chủ nhiệm vẫn mang bóng đến đá trong trường. Các học sinh đó đá bóng làm vỡ một ô cửa kính, nhưng ngay lúc đó các em đã mua một tấm kính và lắp vào. Đứng trước sự việc đó là một giáo viên chủ nhiệm, bạn sẽ xử lý thế nào trong giờ sinh hoạt lớp cuối tuần đó?

Tình huống 29: Trong buổi lao động, giáo viên chủ nhiệm phát hiện thấy có hai học sinh đã tự ý bỏ về giữa giờ. Nếu là giáo viên chủ nhiệm đó, bạn sẽ xử lý thế nào?

Tình huống 30: Do có sư xích mích, một số thanh niên ngoài trường đến chờ lúc tan học sẽ đến đánh một học sinh lớp bạn chủ nhiệm. Biết được sự việc trên, bạn sẽ xử lý thế nào?

***********

CÁC CÁCH XỬ LÝ TÌNH HUỐNG

1. Xử lý tình huống sư phạm của giáo viên trên lớp

Cách xử lý tình huống 1

a/ Giáo viên phê bình tổ trực nhật, sau đó tiến hành giảng dạy bình thường.

b/ Giáo viên yêu cầu học sinh ra ngoài và yêu cầu tổ trực nhật vào làm vệ sinh lớp sạch sẽ rồi mới cho học sinh vào học.

c/ Giáo viên yêu cầu các em ở từng bàn tự xếp bàn ghế cho ngay ngắn, sau đó tiến hành giảng dạy, hết giờ dạy yêu cầu tổ trực nhật làm ngay việc vệ sinh lớp trong giờ ra chơi để giờ sau có lớp học gọn gàng, sạch sẽ.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 2

a/ Giáo viên cho học sinh đó ngồi xuống và tuyên bố vấn đề này không có trong nội dung sách giáo khoa nên không đề cập ở giờ dạy. .

b/ Giáo viên dừng bài giảng và tìm cách giải thích vấn  đề mà học sinh nêu ra (nhưng do chưa chủ động và nắm vững nên giải thích lúng túng, mất thời gian).

c/ Khen học sinh có sự tìm tòi liên hệ bài giảng với thực tế và hẹn học sinh: "Tôi sẽ tìm hiểu thêm để giải thích hiện tượng em nêu ra vào đầu giờ sau. 

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 3

a/ Thầy trả lời là đã chấm chính xác, yêu cầu học sinh đó phải xem kỹ lại bài làm của mình.

b/ Thầy để học sinh trình bày luôn tại lớp, chỗ em đó cho là thầy đã chấm nhầm.

c/ Thầy yêu cầu em học sinh đó xem lại bài làm một lần nữa và cuối giờ đến gặp thầy để thẩy trò cùng trao đổi xem lại bài chấm cho thỏa đáng. 

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 4

a/ Cho học sinh đó nộp bài và yêu cầu học sinh ra ngoài lớp.

b/ Yêu cầu học sinh đó cần xem lại bài cho kỹ và ngồi nghiêm chỉnh tại chỗ đến hết giờ.

c/ Giáo viên xuống lớp xem kết quả bài làm của học sinh  đó, nếu thấy bài làm hoàn hảo, có thể khen và tuyên bố với lớp: "Tôi cho bạn A làm thêm một đề khác để bận có dịp thể hiện được khả năng của mình".

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 5

a/ Vì thấy học sinh nghỉ nhiều, giáo viên bộ môn cho học sinh nghỉ luôn không tiến hành dạy giờ đó (để giờ trống) .

b/ Giáo viên vẫn tiến hành giảng dạy bình thường.

c/ Giáo viên ghi danh sách học sinh vắng mặt, tuyên bố sẽ lùi việc giảng bài mới sang buổi sau, sau đó tổ chức cho học sinh làm bài tập tại lớp, tránh việc trống giờ.

Cách "c" là hay nhất. 

Cách xử lý tình huống 6

a/ Kiên quyết buộc học sinh ngồi về chỗ theo quy định.

b/ Vui vẻ để cho học sinh ngồi bàn đầu luôn.

c/ Hoan nghênh học sinh có tinh thần ham học hỏi và yêu cầu học sinh vẫn trở về vị trí chỗ ngồi mà giáo viên chủ nhiệm đã quy định. Khuyến khích em cố gắng học tập và quan sát những thí nghiệm chứng minh được làm tại lớp.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 7

a/ Giáo viên tảng lờ như không biết.

b/ Giáo viên nghiêm khắc yêu cầu các em trật tự, nghiêm chỉnh học tập.

b/ Giáo viên bày tỏ với học sinh như sau: - "Tôi biết tật nói ngọng của tôi chắc chắn sẽ làm các em cười. Tôi biết  điều đó và hàng ngày đang luyện nói  để nhanh chóng khắc phục được tật nói ngọng này, mong các em thông cảm cho tôi".

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 8

a/ Giáo viên không chấp nhận đề nghị của học sinh, tiếp tục lấy điểm ghi vào sổ điểm.

b/ Giáo viên vui vẻ bằng lòng không lấy điểm bài kiểm tra đó.

c/ Giáo viên hỏi học sinh để biết các em vướng mắc ở điểm nào, bài giảng có điểm nào chưa rõ. Sau đó chữa bài tập đó trên bảng. Với kết quả bài kiểm tra có quá nửa học sinh chỉ đạt điểm kém cho nên giáo viên quyết định sẽ tổ chức cho các em làm bài kiểm tra khác và không lấy điểm bài kiểm tra này. 

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 9

a/ Thầy cau mày quát mắng về thái độ ồn ào cười cợt của học sinh.

b/ Thầy gọi lớp trưởng yêu cầu cho biết vì sao lớp lại cười mỗi khi thầy quay vào bảng.

c/ Thấy học sinh vẫn cười, nên thầy tạm dừng tiết học, đi sang phòng giáo viên soi gương xem lại mặt và trang phục để sửa sang lại. Sau đó tiếp tục giảng dạy.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 10

a/ Xuống ngay chỗ học sinh đó, để phát hiện xem em học sinh đang làm việc gì và sau đó phê bình luôn trước lớp

 b/ Nhắc nhở luôn học sinh đó và yêu cầu em đứng lên nhắc lại câu cô giáo vừa giảng. Nếu học sinh không nói được, cô phê bình luôn và cho điểm kém.

c/ Xuống tận nơi xem học sinh đó đang làm việc gì và nhắc nhở em phải tập trung vào nghe giảng, sau đó cô giáo trở lại bục giảng và tiếp tục giảng bài.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 11

a/ Ngừng giảng và phê bình em học sinh phân tán tư tưởng không chú ý vào bài giảng.

b/ Chỉ định ngay học sinh đó trả lời một câu hỏi mà giáo viên đưa ra.

c/ Giáo viên ra một câu hỏi phác vấn chung, các em tham gia phát biểu, nhân đó giáo viên hỏi em học sinh đó có ý kiến gì tham gia bổ sung và nhìn em với con mắt "nhắc nhở".

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 12

a/ Giáo viên phê bình gay gắt thái độ lơ là học tập của học sinh.

b/ Bỏ qua không xử lý.

c/ Giáo viên xuống lớp, nhẹ nhàng hỏi học sinh đó vì sao có vẻ mệt mỏi và động viên em chú ý hơn đến việc nghe giảng. Sau giờ học giáo viên tìm gặp ngay giáo viên chủ nhiệm trao đổi về hiện tượng trên để có biện pháp phối hợp với gia đình đưa em đi kiểm tra và chữa trị.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 13

a/ Giáo viên xuống thu sách và  phê bình ngay trước lớp về việc học sinh  đọc truyện cấm "trong giờ"

b/ Thu ngay truyện và đuổi học sinh ra khỏi lớp vì vi phạm nội quy.

c/ Yêu cầu học sinh đưa truyện cho giáo viên, nhắc nhở em chú ý nghe giảng. Cuối giờ học tiếp tục gặp em học Bình đó để góp ý, đồng thời cũng gặp và phản ánh với giáo viên chủ nhiệm để lưu ý tiếp tục uốn nắn.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 14

a/ Giáo viên gọi học sinh đó đứng dậy và phê bình luôn trước lớp, không còn biết nguyên nhân.

b/ Giáo viên dừng lại, phê bình hiện tượng học sinh gục  đầu xuống bàn sau  đó "giảng giải" cho cả lớp về ý thức học tập cần phải thế nào... 

c/ Xuống chỗ học sinh  đó, hỏi han xem vì sao em có vẻ mệt mỏi? Có  ốm  đau không? Có thể tiếp tục cố gắng ngồi nghe giảng? Sau đó động viên em chú ý học tập.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 15

a/ Cô giáo nhìn thẳng và gọi học sinh đó đứng lên chào giáo viên khi vào lớp.

b/ Cô lờ đi coi như không biết và cả lớp ngồi xuống rồi cô tiếp tục giảng bài.

c/ Cô giáo cho cả lớp ngồi xuống, sau đó cô đi xuống lớp hỏi học sinh đó có lý do gì mà không thể đứng lên chào cô như các bạn, nếu không thấy học sinh báo cáo được lý do gì, cô giáo yêu cầu lần sau học sinh phải có thái độ đứng chào nghiêm chỉnh khi các thầy cô vào lớp.

Cách "c" là hay nhất.

2. Cách xử lý tình huống của giáo viên chủ nhiệm

Cách xử lý tình huống 16

a/ Không xử lý gì, để cho học sinh tự bỏ học.

b/ Tiếp tục gửi giấy mời phụ huynh học sinh đến trường gặp giáo viên chủ nhiệm.

c/ Giáo viên chủ nhiệm đến ngay gia đình gặp phụ huynh học sinh để thông báo tình hình, tìm hiểu nguyên nhân và bàn với phụ huynh động viên học sinh tiếp tục đi học cũng như tìm biện pháp thích hợp để giáo dục em.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 17

a/ Tuyên bố tạm đình chỉ học tập của học sinh đó để làm kiểm điểm và đề nghị lên Hội đồng kỷ luật nhà trường thi hành kỷ luật.

b/ Yêu cầu cán bộ lớp đến gia đình để thông báo tình hình và chuyển giấy mời phụ huynh học sinh đến gặp nhà trường.

c/ Giáo viên chủ nhiệm gặp riêng học sinh để tìm hiểu lý do, sau đó đến thăm và báo với phụ huynh học sinh biết tình hình và tìm hiểu nguyên nhân. Tùy theo nguyên nhân cụ thể, giáo viên bàn với phụ huynh học sinh cách giúp đỡ thích hợp.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 18

a/ Chỉ cười xòa không nói gì.

b/ Đáp lại bằng lời lẽ xã giao: "Xin cám ơn, chúng tôi không dám".

c/ Giáo viên chủ nhiệm phát biểu cám ơn sự tín nhiệm của phụ huynh học sinh đối với bản thân sau đó nhẹ nhàng nói về vai trò và trách nhiệm của nhà trường - gia đình và xã hội trong việc giáo dục con em. Giáo viên chủ nhiệm không quên cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với gia đình để giúp đỡ học sinh không ngừng tiến bộ.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 19

a/ Giáo viên chủ nhiệm đề nghị ông phụ huynh đó gặp thẳng hiệu trưởng để đề đạt ý kiến trên. 

b/ Nhận là sẽ trình bày đề nghị trên của gia đình trước cuộc họp Hội đồng kỷ luật.

c/ Tóm tắt lại khuyết điểm trầm trọng mà học sinh vi phạm. Đề nghị gia đình cùng thống nhất với giáo viên chủ nhiệm đánh giá mức độ vi phạm và biện pháp kỷ luật cần thiết, coi đó là biện pháp giáo dục để em học sinh có dịp "tỉnh ngộ" rút kinh nghiệm và sửa chữa khuyết điểm.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 20

a/ Đặt vấn đề cho con em đi học hay không là tùy thuộc vào gia đình.

b/ Yêu cầu gia đình tiếp tục cho em đi học vì chưa đến tuổi đi lao động, nghỉ học thì dễ sinh hư hỏng.

c/ Trao đổi với gia đình và tìm hiểu nguyên nhân, về phía nhà trường giáo viên chủ nhiệm nhận sẽ cố gắng và quan tâm giúp đỡ em học tập tiến bộ hơn. Đề nghị với gia đình tạo điều kiện và động viên em chăm chỉ học hành.

Cách "c" là hay nhất

Cách xử lý tình huống 21

a/ Không có ý kiến gì trước đề nghị của gia đình.

b/ Đặt vấn đề nếu gia đình quá khó khăn thì có thể cho em đó vừa đi làm giúp đỡ bố mẹ vừa đi học bổ túc văn hóa cũng được.

c/ Phản ánh với gia đình: Em đó là một học sinh khá trong lớp đang có nhiều triển vọng, vì em còn chưa đến tuổi lao động nên nhà trường rất tiếc nếu em phải nghỉ học. Giáo viên chủ nhiệm cũng mong gia đình cho biết những khó khăn cụ thể để giáo viên chủ nhiệm sẽ bàn bạc với tập thể lớp, Hội phụ huynh học sinh, Hội khuyến học của địa phương có biện pháp giúp đỡ cụ thể.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 22

a/ Bỏ về, không vào thăm.

b/ Cứ vào thẳng trong nhà để gặp phụ huynh học sinh, coi như không có gì xảy ra.

c/ Gõ cửa chờ bố mẹ học sinh ra mở cửa mời vào.

- Giáo viên chủ nhiệm đặt vấn đề một cách thẳng thắn, khéo léo.  

- "Hôm nay tôi đến thăm gia đình để trao đổi với các bác về những tiến bộ cũng như một vài điểm cần góp ý thêm với em. Đồng thời cũng mong hai bác cho nhận xét về tình hình em ở nhà ra sao?..." Sau khi để gia đình giãi bày tình hình, giáo viên chủ nhiệm tiếp tục góp ý và bàn biện pháp phối hợp giáo dục giữa nhà trường và gia đình.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 23

a/ Giáo viên chủ nhiệm nói với học sinh đó: "Đây là việc của gia đình, nhà trường không thể tham gia được"

b/ Khuyên em đó kiên quyết "đấu tranh", "khước từ" ý kiến của bố mẹ.

c/ Động viên em giữ vững tinh thần, tiếp tục học tập tốt Giáo viên chủ nhiệm hứa sẽ trao đổi với Hội phụ huynh học sinh, Đoàn thanh niên và chính quyền địa phương để cùng giải thích vận  động gia  đình thực hiện  đúng luật hôn nhân. Giáo viên chủ nhiệm cũng khuyên em cần bày tỏ nguyện vọng với bố mẹ để được tiếp tục đi học đến nơi đến chốn vì em còn ham học tập vả lại tuổi 17 chưa muốn sớm có gia đình.

Cách "c" là hay nhất

Cách xử lý tình huống 24

a/ Khẳng định với công an đây là học sinh ngoan.

b/ Coi đây là việc xảy ra ở ngoài nhà trường, đề nghị công an cứ điều tra và xử lý theo luật.

c/ Bình tĩnh nghe công an phản ánh những việc nghi vấn, nhận là để tìm hiểu vấn đề trên qua các em học sinh và sẽ phản ánh trở lại trong thời gian sớm nhất. Giáo viên chủ nhiệm cũng không quên trình bày nhận xét đánh giá của mình về học sinh đó với công an.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 25

a/ Giáo viên chủ nhiệm tuyên bố không thể một lúc ngồi cả hai xe theo yêu cầu các em được.

b/ Giáo viên chủ nhiệm tuyên bố sẽ ngồi với xe A.

c/  Giáo viên chủ nhiệm vui vẻ nói to với học sinh cả hai xe: Cô phấn khởi khi thấy xe nào cũng muốn có cô đi cùng, cô sẽ thu xếp như sau:

 Lượt đi cô ngồi với các em xe A, lượt về cô sẽ ngồi với các em xe B".

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 27

a/ Cô giáo nói: "Cô không biết hát, đề nghị một em hát thay cô".  

b/ Cô giáo nói: "Cô hát không hay, cô xin đọc một bài thơ vậy".

c/ Cô giáo nói với các em: "Cô hát không hay, nhưng với nhiệt tình đề nghị của các em, cô sẽ hát và đề nghị tất cả các em hát cùng cô" sau đó cô giáo hát một ca khúc quen thuộc, phổ biến rồi cô vỗ tay làm điệu cho các em vỗ tay và hát cùng cô.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 28

a/ Bỏ qua sự việc trên, không phê bình và tuyên dương gì trong buổi sinh hoạt lớp.

b/ Nghiêm khắc phê bình về hành động vi phạm nội quy của nhóm tham gia đá bóng.

c/ Yêu cầu các em tham gia đá bóng hôm đó đứng lên. Giáo viên nghiêm khắc phê bình khuyết điểm vi phạm nội quy. Sau đó cũng tỏ lời khen ngợi các em đã biết tự giác mua và đã lắp ngay ô kính bị vỡ. Cuối cùng yêu cầu các em hứa trước lớp sẽ không tái diễn hiện tượng vi phạm nội quy nữa.

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 29

a/ Để mặc cho học sinh bỏ về, sẽ kiểm điểm và phê bình trong buổi sinh hoạt lớp đối với hai học sinh trên.

b/ Cử tổ trưởng gọi hai bạn để tiếp tục lao động.

c/ Cử lớp trưởng đi gọi hai bạn trở lại để gặp thầy giáo chủ nhiệm, khi các em trở lại, giáo viên nghiêm khắc nhắc nhở học sinh đó và yêu cầu các em phải tiếp tục tham gia lao động cùng các bạn, trong quá trình đó giáo viên luôn để ý quan sát thái độ lao động của các em trên.

Cuối buổi lao động giáo viên chủ nhiệm họp lớp để kiểm điểm rút kinh nghiệm đánh giá kết quả buổi lao động. Giáo viên chủ nhiệm đưa ra hiện tượng hai học sinh định bỏ về đã kịp thời được góp ý và sau đó đã sửa chữa khuyết điểm cố gắng lao động

Cách "c" là hay nhất.

Cách xử lý tình huống 30

a/ Coi chuyện xích mích ngoài phạm vi nhà trường, không có trách nhiệm giải quyết.

b/ Nhắc nhở học sinh, cần hòa giải mâu thuẫn với bạn và không được gây chuyện đánh nhau tại cổng trường.

c/ Yêu cầu học sinh lưu lại trường Cử lớp trưởng về ngay báo với gia đình đến đón con về. Báo với bảo vệ trường giải tỏa thanh niên trên. Nếu thấy có dấu hiệu còn có khả năng số người trên tìm cách đón đánh thì gọi điện cho công an địa phương báo cáo tình hình và mong có sự can thiệp cần thiết.

Cách "c" là hay nhất.